کرم خوشه خوار انگور با نام (Lobesia botrana) از آفات مهم در باغ های انگور می باشد. این آفت در سال، سه تا چهار نسل تولید کرده و هرساله خسارت قابل توجهی را به محصول انگور وارد می کند. خسارت اصلی کرم خوشه خوار انگور از طریق تغذیه لارو های این حشره است که از غنچه های گل، خوشه ها و حبه های نارس و رسیده انگور تغذیه می کنند.
علاوه بر این خسارت غیر مستقیم این آفت، با فراهم شدن شرایط جهت ابتلا به بیماری قارچی به صورت فاسد شدن حبه های انگور آلوده می باشد. میزان خسارت این آفت به مرحله رشدی که گیاه در آن قرار دارد، رقم انگور، اندازه خوشه ها، نسل آفت در مرحله خسارت، حساسیت به پوسیدگی و … بستگی دارد.
کرم خوشه خوار انگور در باغ های انگور مناطق آذربایجان، خراسان، زنجان، قزوین، همدان و … گسترش یافته است و خسارت شدید آن در بعضی از این مناطق گزارش شده است. زمستان گذرانی این آفت در مناطقی با دمای بالاتر از منفی 20 درجه سیلیسیوس امکان پذیر می باشد، شفیره های کرم خوشه خوار در مناطق پایین تر از این دما نمی توانند زنده بمانند.
شناسایی آفت کرم انگور:
رنگ تخم کرم خوشه خوار انگور زرد مایل به سفید می باشد. لارو ها تا حدود 12 میلی متر رشد می کنند و رنگ آنها در ابتدا سفید بوده و به تدریج به رنگ سبز مایل به زرد و حتی قهـوه ای تغییر می کند. لارو های این آفت دارای سر سیاه رنگ می باشد. شفیره کرم خوشه خوار با طول 5 تا 7 میلی متر به رنـگ قهـوه ای روشـن و یا تیره می باشد.
حشره بالغ خوشه خوار انگور، پروانه ای است که بال های جلوی آن قهوه ای رنگ با دو نوار روشن می باشد. عرض بال های پروانه حدود 12 میلی متر و طـول بـدن آن حدود 6 میلی متر می باشد. در بخش میانی بال های پروانه، لکه هایی تیره وجود دارد که توسط نوار هایی از هم جدا شده اند.
حشره کامل خوشه خوار انگور
نحوه خسارت کرم خوشه خوار انگور:
زمستان گذرانی آفت کرم خوشه خوار به فرم شفیره در زیر برگ یا در میان برگ های ریخته داخل باغ می باشد. پرواز پروانه های کرم خوشه خوار با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه ای که آفت در آن شیوع پیدا کرده، از اوایل تا اواسط فروردین ماه، زمانی که جوانه ها شروع به متورم شدن می کنند، شروع می شود. لارو این آفت در مراحل زندگی خود به قسمت های مختلف انگور آسیب رسانده و باعث نابودی آن می شود.
خسارت لارو کرم خوشه خوار انگور
علائم خسارت لارو کرم خوشه خوار:
لارو های تازه نسل اول این آفت، در فصل بهار از جوانه و غنچه های انگور تغذیه می کنند و روی آنها را با تار می پوشانند. با پیشرفت بیماری این لارو ها گاهی از جوانه هایی که باعث تولید شاخه شده، تغذیه می کنند که این امر باعث خشک شدن گل، جوانه ها و همچنین ریزش آنها می شود.
لارو های نسل دوم در اواخر خرداد ماه زمانی که غوره ها تشکیل شده و به اندازه عدس می باشند روی آنها تخم ریزی می کنند. لارو این نسل خسارت خود را به شکل سوراخ کردن غوره و تغذیه از مواد غذایی داخل آن، وارد می کنند. با ادامه تغذیه این لارو ها از غوره، علائم خسارت آنها به شکل چروکیده شدن حبه های انگور و در آخر ریزش آنها می باشد.
تغذیه لارو کرم خوشه خوار از انگور
خسارت نسل سوم آفت کرم خوشه خوار اوایل تا اواخر مرداد ماه توسط لارو های آفت با تغذیه آنها از انگور های رسیده شروع می شود. لارو ها با تغذیه از گوشت و پوست حبه های انگور رسیده روی آن تار هایی ایجاد می کنند که بروز این علائم نشانه حمله این آفت به محصول می باشد.
خوشه های آلوده به آفت کرم خوشه خوار در این شرایط به بیماری های قارچی مختلفی مبتلا می شوند. خسارت این آفت در کشت دیم انگور معمولا کمتر از کشت آبی می باشد و به همین دلیل در بعضی از مناطق دیم، مبارزه با آفت خوشه خوار رایج نمی باشد. بیشترین خسارت آفت کرم خوشه خوار مربوط به نسل های سوم و چهارم این آفت می باشد.
خسارت کرم خوشه خوار
روش های مبارزه با کرم خوشه خوار انگور:
- در صورت امکان کاشت ارقامی از انگور که دارای خوشه های متراکم نیستند.
- احداث باغ انگور به صورت ردیفی و روی داربست (بیشترین خسارت آفت کرم خوشه خوار انگور معمولا مربوط به باغ هایی است که داربست ندارند و درخت ها روی زمین کاشته شده اند).
- هرس اصولی و درست درخت انگور برای جلوگیری از زیاد شدن شاخه های اضافی که خود آنها محل تجمع آفات و گسترش بیشتر بیماری می باشند.
- رعایت بهداشت باغ، سوزاندن علف های هرز و برگ های خشک باغ (به دلیل اینکه این برگ ها می توانند محلی برای زمستان گذرانی و تجمع آفت خوشه خوار در فصل زمستان باشند).
- شخم عمیق و به هم زدن خاک برای از بین بردن فرم زمستان گذران این آفت
- استفاده از یخ آب زمستانه برای از بین بردن شفیره های زمستان گذران آفت که در داخل خاک زمستان را سپری می کنند.
- در زمانی که لارو های آفت تبدیل به پروانه می شوند برای دام انداختن آنها استفاده از تله فرمونی و جاذب حشره تا حدودی می تواند به کنترل و گسترش این آفت کمک کند.
کنترل شیمیایی کرم خوشه خوار انگور:
در مرحله پیشرفت بیماری برای جلوگیری از ایجاد خسارت بیشتر توسط این آفت می توان سمپاشی علیه آن را آغاز کرد. سموم و مراحل سمپاشی علیه آفت کرم خوشه خوار انگور به شرح زیر است:
- مرحله ی اول سمپاشی زمانی است که درختان انگور در مرحله غنچه دهی هستند و هنوز گل ها باز نشدند.
- مرحله ی دوم زمانی است که غوره های انگور در حال تشکیل شدن می باشند.
- مرحله ی سوم زمانی است که غوره ها شروع به آب دار شدن کردند و درخت انگور در حال پر کردن و رساندن میوه هایش می باشد.
در هریک از این مراحل یک سری سموم بسته به میزان خسارت و شرایطی که توسط کارشناس گیاهپزشک سنجیده می شود برای مبارزه با آفت کرم خوشه خوار توصیه می شوند که میزان مصرف آنها نیز در شرایط مختلف متفاوت بوده و باید توسط کارشناس بررسی شود. این سموم و میزان مصرفی تقریبی آنها عبارت هستند از:
- دورسبان به میزان 1.5 در هزار
- دیازینون به میزان 1.5 در هزار
- فوزالون به میزان 1.5 در هزار
- تری کلروفن به میزان 1.5 در هزار
- اتیون به میزان 1.5 در هزار
طی مشاهدات انجام شده و تجربه کشاورزان نسل های دوم و سوم آفت کرم خوشه خوار معمولا بیشترین خسارت را به حبه های انگور وارد می کنند. همچنین اوج خروج لارو های نسل دوم 12 روز پس از پرواز پروانه ها انجام می شود. به منظور مبارزه شیمیایی با این آفت، توصیه می شود که اولین برنامه سمپاشی در اواخر خرداد و اوایل تیر ماه و دومین مرحله آن در هفته دوم مرداد ماه صورت گیرد.
سوالات متداول:
دستورالعمل مبارزه با کرم خوشه خوار انگورچیست؟
رعایت بهداشت باغ، تماس نداشتن خوشه ها با زمین و کشت داربستی از مهم ترین نکاتی است که خسارت کرم خوشه خوار را تا حد زیادی کاهش میدهد. هرس مناسب و استفاده از ارقامی که شاخه های اضافی زیادی تولید نمیکنند در کاهش خسارت کمک شایانی می کند.
بهترین زمان سمپاشی خوشه خوار انگور چه زمانی است؟
زمان دقیق سمپاشی نیز اهمیت ویژه ای در کنترل این آفت خواهد داشت. مرحله ی اول سمپاشی قبل از باز شدن گلها و اصطلاحا مرحله ی قنچه می باشد. دومین مرحله زمانی است که غوره ها تشکیل شده اند و سومین مرحله وقتی است که غوره ها در حال درشت شدن و پر آب شدن هستند.
بهترین سم برای کرم خوشه خوار انگور چیست؟
سموم دورسبان، فوزالون، اسپینوساد و تریکلروفن بر روی این آفت اثر بخش میباشند. نکته ی بسیار مهم در استفاده از سموم زمان سم پاشی است. بهترین سم اگر در زمان درست استفاده نشود اثر چندانی ندارد زمان های اعلام شده در بالا نقطه ی اشیل آفت بوده و کمک میکند تا بهترین اثر بخشی را از سمپاشی هایمان داشته باشیم.