کود کامل NPK و کاربرد آن در صنعت کشاورزی
کود کامل NPK) Fertilizer) متشکل از عناصر غذایی مورد نیاز و لازم گیاهان با نسبت های مختلف بوده و کاربرد آن در صنعت کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است. در هر شرایطی می توان برای تغذیه هر نوع گیاهی از این کود استفاده نمود.
تعریف علمی کود NPK به صورت زیر است: حرف N مخفف نیتروژن (Nitrogen)، حرف P مخفف فسفر (Phosphorus) و حرف K مخفف پتاسیم (Potassium). دلیل نامگذاری NPK، ارجحیت احتیاجات گیاهان بر مبنای زمان رشد و نمو به این نوع کود می باشد.
گیاهان در کل یک دوره سه مرحله ای از زندگی دارند: کاشت، داشت و برداشت. در دوره کاشت، N یا نیتروژن برای رشد برگ، در دوره داشت، P یا فسفر برای رشد ریشه، گل، دانه و میوه و در دوره برداشت، K یا پتاسیم برای قوی شدن ساقه حرکت آب در گیاهان و ارتقا گلدهی و میوه دهی مناسب است.
به عبارتی NPK سه درشت مغذی (Macronutrients) اولیه بودند و سه درشت مغذی ثانویه عبارتند از: کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg) و گوگرد (S). ریزمغذی ها (Micronutrients) هم که برای گیاه ضروری است به شرح زیر هستند: مس (Cu)، آهن (Fe)، منگنز (Mn)، مولیبدن (Mo)، زینک (Zn)، بور (B). در واقع کلیه کودهای کامل NPK به دو دسته ماکرو و میکرو طبق توضیحات ذکر شده، تقسیم می شوند.
عملکرد عناصر سه گانه کود کامل NPK و کاربرد آن در صنعت کشاورزی
- عملکرد نیتروژن در NPK: نیتروژن به رشد سریع شاخه و برگ ها کمک می کند. همچنین در فتوسنتز موثر بوده و به راندمان محصولات کمک شایانی می نماید.
- عملکرد فسفر: مهمترین عنصر در فرآیند فتوسنتز فسفر می باشد. این عنصر ضروری می تواند به گیاه جهت مقابله با استرس کمک نماید. ریشه زایی بهتر و شکوفه دهی و میوه دهی نیز یکی از تأثیرات قابل توجه فسفر در صنعت کشاورزی می باشد.
- عملکرد پتاسیم: کیفیت میوه و تشکیل پروتئین مرتبط با عنصر پتاسیم هستند. یکی دیگر از فواید آن در صنعت کشاورزی کاهش بیماری های در گیاهان است. عملکرد این عنصر همچنین در گیاهان زینتی برای گلدهی و در درختان میوه برای رشد محصول و رنگ آن بسیار حائز اهمیت است.
زمان و نحوه مصرف کود کامل NPK در صنعت کشاورزی
زمان مصرف کود کامل NPK به نوع گیاه و نیازهای آن محصول به عناصر غذایی بستگی دارد. این کودها را با نسبت های مختلفی و در زمان های متفاوتی به کار می برند. این کودها نباید در زمان گلدهی درختان استفاده شوند. این کودها را می توان به صورت پخش سطحی، کود آبیاری و محلول پاشی استفاده نمود. مثلا مصرف به صورت محلول پاشی پس از برداشت و زمان تورم جوانه ها می تواند مقدار عناصری را که گیاه از دست داده است تأمین نماید. به طور کلی نحوه مصرف NPK نیز وابسته به نوع محصول می باشد. در زمان کشت برای محصولات زراعی به صورت پخش سطحی، برای محصولات باغی و گل های آپارتمانی به صورت محلول پاشی و برای محصولات گلخانه ای و کشت های هیدروپونیک به صورت کود آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد.
اعداد روی کودهای NPK
روی بسته کودها اعدادی هستند که دارای مفاهیم خاصی می باشند. مثلا اعداد سه رقمی 10-10-10. سه شماره روی کود ارزش کود را نشان می دهد که برای مصرف گیاه و طی دوره نمو آن استفاده می شود.عدد اول از سمت راست نشان دهنده ی درصد عنصر پتاسیم عدد وسط عنصر فسفر و عدد سمت چپ عنصر ازت می باشد. اعداد بیشتر نشان دهنده عناصر ماکرو یا پر مصرف در ترکیب است. ترکیباتی هم که در آن ها عدد صفر به کار رفته است یعنی اینکه کود فاقد آن ماکرومغذی است.
تولید کودهای NPK در صنعت کشاورزی
کودهای کامل NPK به صورت مایع، گاز و گرانول (granular) یا پودری وجود دارند که رایج ترین آنها پودری یا گرانول می باشد. عناصر مختلف کود را می توان یا به صورت جدا تولید نمود و یا با روش های خاصی با یکدیگر ترکیب کنیم. رایج ترین روش های تولید کود NPK عبارتند از:
- سیستم‌های گرانولاسیون لوله و راکتور
- گرانولاسیون میکسر – خشک کن
- گرانولاسیون مخزنی (Drum Granulation Systems)
- گرانولاسیون کروی ساز (Spherodizer Granulation Systems)
- کپسول ساز (Prilling Systems)
- حبه کن دیسکی (Disc Pelletizing Systems)
ویژگی های کود NPK در کاربرد صنعت کشاورزی
- کاهش هزینه های انتقال به دلیل اینکه چندین عنصر در یک ترکیب به کار رفته است.
- کاهش هزینه های کارگری
- تولید ترکیب های مختلف بر اساس خاک مناطق مختلف
- یکجا بودن عناصر ضروری در یک ترکیب
جمع بندی
کود کامل NPK تمام عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان را با نسبت های مختلف در خود داشته و می تواند در هر منطقه ای بر اساس نوع خاک و تغذیه محصولات استفاده شود. کودهای کامل به دارا بودن عناصر اصلی نیتروژن یا ازت، فسفات و پتاسیم از اهمیت خاصی در صنعت کشاورزی برخوردار بوده و باعث رشد و نمو ریشه گیاهان می شوند و سلامتی و شادابی همچنین مقاومت در برابر آفات و بیماری های گیاهان را تضمین می نمایند. از سوی دیگر، میوه ها ماندگاری بیشتری داشته و در برابر استرس های محیطی مقاومت بالاتری را از خود نشان می دهند.