انواع شخم زدن زمین با تراکتور و شخم دستی

شخم چیست؟

بهم زدن و از بین بردن سفتی خاک به منظور فراهم کردن شرایطی مناسب برای پرورش گیاهان درون خاک را شخم می گویند. با انجام عملیات شخم تهویه هوا به خوبی صورت می گیرد و در نتیجه نفوذپذیری خاک نیز بیشتر می شود. طی شخم زدن رشد میکروارگانیسم های مفید خاک افزایش می یابد، خاک نرم و خلل و فرج آن بیشتر می شود و تبخیر آب از خاک کاهش می یابد. با شخم زدن و زیر خاک کردن بقایای گیاهی و ریشه های علف های هرز آفات و عوامل بیماری زای گیاهی نیز مدفون شده و از بین می روند.

به مجموعه عملیات شخم و آماده سازی زمین برای کشت بذور خاکورزی می گویند.

انواع شخم زن:

معمولا برای شخم زدن در مقیاس کوچک از ادوات و تجهیزات مناسب برای بهم زدن سطح خاک مانند بیل، کلنگ، شن کش می کنند. برای شخم و زیر و رو کردن خاک مزارع با وسعت زیاد معمولا از شخم زن های دستی ساده یا موتوری و یا گاوآهن های مختلف استفاده می کنند.

شخم زدن با شخم زن دستی:

شخم زدن و بهم زدن خاک با بیل بسیار خسته کننده و طاقت فرسا می باشد. بهترین وسیله برای شخم زدن مزارع کوچک، باغ، منازل ویلایی و باغچه شخم های دستی می باشد. به این شخم زن های دستی مینی تیلر یا تیلر دستی نیز گفته می شود.

یک نوع دیگر از شخم زن ها که کار را آسان تر کرده شخم زن موتوری می باشد. شخم زن های موتوری در دو نوع بنزینی و دیزلی ساخته شده و وارد بازار می شوند.

از دیگر ویژگی های شخم زن موتوری امکان تغییر کاربری این دستگاه می باشد. شما می توانید وسایل دیگری مانند سمپاش، پمپ آب و … نیز به دستگاه شخم زن اضافه کنید و در حین عملیات شخم از آنها نیز استفاده کنید.

شخم زدن زمین با گاوآهن:

برای شخم زدن زمین های کشاورزی با توجه به شرایط مختلف ماشین مورد استفاده جهت شخم متفاوت می باشد. به طور مثال در زمین های کوچک و ناهموار بیل، در اراضی سنگلاخی گاوآهن قلمی و در زمین های وسیع گاوآهن برگردان دار مناسب تر هستند. در بعضی از شرایط حتی نیازی به زدن شخم در زمین نیست و فقط با زدن چند دیسک می توان به هدف خود رسید.

گاوآهن قلمی (چیزل) از ادوات شخم زدن زمین:

گاوآهن چیزل دستگاهی است که سبب زیر و رو شدن خاک می شود. این گاوآهن با ایجاد شیارهایی در عمق خاک، رطوبت موجود در لایه‌ های مختلف آن را حفظ می کند. عاملی که باعث خاکورزی در این گاو آهن می شود شاخه ها هستند.

هر گاوآهن قلمی دارای 2 تا 3 ردیف شاخه است. شاخه ها به صورت زیگراگی به شاسی متصل می شوند تا بقایای گیاهی بدون مانع از آنها عبور کنند. معمولا به ازای هر 30 سانتی متر عرض کار، یک شاخه در نظر گرفته می شود.

شخم زدن زمین با گاوآهن برگردان دار: 

گاوآهن برگردان دار متداول ترین گاو آهن در ایران می باشد. گاوآهن برگردان دار به دو نوع یک طرفه و دو طرفه تقسیم می شوند. عامل خاکورزی در این دستگاه خیش می باشد. این گاوآهن حین شکافتن زمین و نفوذ در آن، خاک کنده شده را بر می گرداند.

گاوآهن برگردان دار حدود 90 تا 95 درصد بقایای گیاهی را در هر سری عملیات شخم دفن می کند و تنها 5 تا 10 درصد از بقایا و خاک سطحی زیر و رو نمی گردد.

شخم زدن با گاوآهن بشقابی:

گاوآهن بشقابی تا حدودی شبیه گاوآهن برگردان دار می باشد. عامل خاکورزی در این گاوآهن بشقاب های مقعر می باشند. این بشقاب ها روی شاسی نصب می شوند و هنگام حرکت به جلو به کمک وزن خود، در خاک نفوذ می کند و خاک را برش می دهد و بر می گرداند.

عمق کار بشقاب های گاوآهن توسط چرخ یا سیستم های تراکتور قابل تنظیم می باشد. سرعت کار این گاوآهن ها بالا نمی باشد. در سرعت های بالا گاوآهن های بشقابی یکنواخت شخم نزده و باعث کاهش عمق شخم می شوند.