بوته میری یا مرگ گیاهچه

بوته میری یا مرگ گیاهچه (damping off) از بیماری های مهم گیاهی است، که منجر به مرگ ناگهانی گیاه می شود. بوته میری یک بیماری قارچی خاکزاد محسوب شده که ممکن است بذور و یا گیاهچه های جوان را درگیر کند.

در ایران بیماری بوته میری به اسامی محلی سبز خشک، داغ زدگی و آب زدگی نیز معروف است. در این بیماری بافت های ساقه و ریشه دچار پوسیدگی می شود. بوته میری می تواند گیاهان جالیزی مثل خیار ، گوجه فرنگی ، کدو ، خربزه ، هندوانه و … را درگیر کند.

عامل بیماری بوته میری:

قارچ های مختلفی می توانند باعث بوته میری و پوسیدگی بذر ها و گیاهچه ها شوند؛ از جمله گونه های قارچ ریزوکتونیا ، فوزاریوم ، فیتوفترا و پیتیوم. آب، خاک، ادوات آلوده و گاهی حشرات، ناقلین عامل بیماری هستند.

شرایطی که منجر به گسترش بوته میری می شوند:

• کاشت بذور پیر در خاک های سرد و مرطوب
• آبیاری با آب سرد
• زهکشی ضعیف خاک
• رطوبت بالا
• عمق کاشت بالا
• پایین بودن تهویه و گردش هوا
  اگر ریشه های گیاه به وسیله حشرات، ابزار آلات کشاورزی و … آسیب ببینند ممکن است عوامل قارچی از محل آسیب وارد بافت های گیاه شوند. بوته میری غالبا در فصل بهار که میزان تابش نور و دما کمتر و بارندگی بیشتر است، اتفاق می افتد اما می تواند در فصول دیگر نیز رخ دهد.
  برگ ها، ریشه ها و ساقه های گیاهان جوان مستعد ابتلا به این بیماری هستند. گیاهان مسن تر به ندرت دچار بوته میری می شوند زیرا بافت ساقه در آنها ضخیم تر و سیستم ریشه ای قوی تر بوده و مانع از ورود عوامل قارچی می شوند.

علائم بوته میری:

• بذر قبل از جوانه زنی، پوسیده و از بین می رود.
• بذر جوانه می زند اما گیاهچه قبل از اینکه بتواند از خاک خارج شود ، می پوسد.
• گیاهچه از خاک بیرون آمده و سبز می شود اما برگ های اولیه به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای در آمده و از بین می روند.
• گیاه از قسمت طوقه دچار پوسیدگی شده ، بوته خم می شود و در نهایت از بین می رود.
• ممکن است روی گیاه لکه های سفید رنگ کرک مانندی مشاهده شود.

مرگ گیاهچه در بذر قبل از سبز شدن

علائم آلودگی به قارچ پیتیوم:

گیاهچه شروع به پوسیدگی می کند و برگ های اولیه (لپه ها) خم می شوند. گندیدگی در محور زیر لپه (هیپوکوتیل) ایجاد شده و گیاه می میرد. همچنین مرگ گیاهچه قبل از خروج جوانه از خاک نیز ممکن است اتفاق بیافتد.

علائم آلودگی به قارچ ریزوکتونیا:

این قارچ می تواند بذر را آلوده کرده و از جوانه زنی آن جلوگیری کند. در گیاهچه های جوان مانند قارچ پیتیوم عمل می کند. در گیاهچه های مسن تر پوسیدگی در محل محور زیر لپه به صورت فرورفتگی تغییر رنگ یافته، دیده می شود.

بوته میری با قارچ ریزوکتونیا

علائم آلودگی به قارچ فوزاریوم:

این گونه قارچ می تواند باعث ایجاد بوته میری پیش و پس از سبز شدن شود. محور زیر لپه به حالت خشک و قهوه ای رنگ درآمده و می پوسد. برگ ها زرد و پژمرده می شود. طوقه آبکی و فرو رفته و باریک می شود. ریشه ها از سفید به قهوه ای تغییر رنگ می دهند.

پیشگیری و کنترل بیماری بوته میری:

استفاده از بذور با کیفیت و ارقام مقاوم برای کاشت.
برای پرورش گیاهچه ها از بستر های رشد تولید شده توسط شرکت های معتبر استفاده کنید. این بستر ها استریل و عاری از عوامل بیماری زا می باشند.
اگر از سالم بودن بستر رشد مطمئن نیستید می توانید با استفاده از روش های مختلف مثل متیل بروماید، بخار آب و … برای استریل کردن بستر کشت اقدام نمایید.
برای استفاده مجدد از سینی های نشاء، گلدان ها و یا بستر کشت حتما آنها را ضد عفونی و استریل کنید. برای ضد عفونی ظروف کشت می توانید از هیپوکلریت سدیم ( وایتکس ) ۱۰ درصد استفاده کنید.
در گلخانه ها در صورتی که خسارت عامل بیماری زا زیاد باشد لازم است خاک ضد عفونی شود.
بذور را قبل از کاشت ضد عفونی کنید.
بذر ها را در عمق مناسب بکارید.
فواصل کاشت را رعایت کنید تا تهویه و گردش هوا به درستی انجام شود.
پاشیدن دارچین روی سطح خاک پس از کاشت بذر یک روش ارگانیک برای پیشگیری از قارچ است.
حذف بوته های آلوده و ضد عفونی محل بوته با استفاده از قارچکش.
استفاده از قارچکش هایی نظیر ریدومیل، رورال تی اس، مانکوزب و…