شته گندم یکی از آفات مهم در مزارع گندم و جو می باشد. شته ها بر روی ریشه گیاه یا روی اندام هایی هوایی فعالیت می کنند. این حشرات معمولا به صورت مستقیم خسارت می زنند ولی گاهی می توانند ناقل برخی بیماری های ویروسی در گندم و جو باشند. مهم ترین علامت خسارت شته روسی گندم، سفید یا ارغوانی شدن برگ‌های گندم و جو به صورت نواری می باشد. این شته نسبت به آب و هوای سرد مقاومت دارد و می تواند در دماهای پایین زنده بماند. شته گندم ترجیح می دهد در مناطق خشک مانند دشت و علف زارها زندگی کند. فعالیت این آفت در شرایط گرم و خشک بیشتر می شود.
شکل شناسی حشره شته گندم:
شته گندم سبز رنگ یا متمایل به زرد می باشد. این حشره در سطح پشتی شکم خود دارای نوار سبز تیره با چشم های قرمز رنگ است. طول شاخک ها بیشتر از نصف طول بدن حشره بوده و به رنگ تیره می باشد.
دم شته ها مخروطی و استوانه ای شکل است. شته ماده بالدار، از نظر شکل و اندازه شبیه شته های بی بال است اما سر و سینه ی آن تیره تر می باشد. بال های جلویی شته دارای رگ های منشعب شده و دو شاخه است. دو جفت مو در طرفین دم و یکی در پشت این حشره قرار دارد.
علائم خسارت شته گندم:
علائم خسارت شته گندم به صورت نقاط بی‌رنگ روی برگ، کوتاه ماندن بوته های گندم، پیچیدگی در برگ انتهایی گندم و ایجاد نوارهای سفید یا ارغوانی در برگ گندم و در شدت آلودگی زیاد خشک شدن کامل بوته می باشد. نقاطی که شته خرطومش را وارد می کند تا از گیاه تغذیه کند به صورت نوارهای سفید رنگ در سطح برگ می شود. لوله شدن برگ به دلیل تغذیه شته از آن، خروج سنبله را سخت تر می کند.
شته روسی گندم با تغذیه از شیره دانه تازه باعث پوکی و چروکیدگی آن ها می گردد. بیشترین فعالیت شته گندم در اواخر زمستان و اوایل بهار (زمان پنجه‌زنی) است. زمستان گذرانی این آفت به صورت تخم روی غلات و علف های هرز می باشد. این حشره با تغذیه از بافت برگ و مکیدن شیره گیاهی، برگ ها را به صورت لوله ای در می آورد و با بزاق خود موادی را به داخل گیاه تزریق کرده و باعث کاهش فتوسنتز در گیاه می شود.
روش های مبارزه با شته گندم:
مبارزه بیولوژیک:
حشرات مفیدی مانند انواع کفشدوزک مخصوصا هفت نقطه ای، مگس سیرفید، بالتوری، زنبور پارازیتوئید دشمن طبیعی شته بوده و از آن تغذیه می کنند. این حشرات در مبارزه بیولوژیک مورد استفاده قرار می گیرند و با تغذیه از شته باعث کاهش جمعیت آن می شود. دمای صفر و زیر صفر برای مدت چند شبانه روز و دمای بالای 37 درجه سبب نابودی بیش از 50 درصد جمعیت شته ها می شود. بارندگی های شدید و سنگین باعث شسته شدن شته ها از روی برگ ها و کاهش جمعیت آنها می شود.
مبارزه زراعی:
روش های زراعی مانند استفاده از ارقام مقاوم، تناوب کشت مناسب با گیاهان غیر میزبان، کنترل علف های هرز، کشت زودتر و استفاده از ارقام زودرس و یک یا چند نوبت مصرف کود ازته و آبیاری بعد از آن (قبل از فاز زایشی) سبب کاهش خسارت شته و افزایش عملکرد می شود. در مزارعی که از لحاظ تراکم بوته، میزان کود و آبیاری به صورت مطلوب است، جمعیت و خسارت شته ها کمتر می شود.
مبارزه شیمیایی:
آلودگی مزارع به شته روسی گندم از حاشیه مزارع شروع می شود در صورت مشاهده آلودگی شدید، می توان حاشیه این مزارع را به صورت نواری سمپاشی کرد. به طور کلی با مشاهده 20 درصد آلودگی بوته ها تا پایان پنجه زنی و حدود 10 درصد آلودگی بعد از مرحله پنجه زنی، باید سمپاشی را انجام داد. سموم شیمیایی مختلفی برای مبارزه با شته مانند دمیتوات توصیه شده است اما برای اینکه نتیجه مطلوبی بگیرید برای انتخاب سم و میزان دوز مصرفی حتما با مشاور گیاهپزشک مشورت کنید.
هنگام سمپاشی به نکات زیر دقت کنید:
- به هیچ عنوان در زمان بارندگی سمپاشی نکنید.
- در زمان آفتاب شدید اقدام به سمپاشی نکنید. بهترین زمان برای سمپاشی صبح زود یا عصر می باشد.
- طبق نظر مشاور گیاهپزشک در صورت لزوم دفعات سمپاشی را تکرار کنید.