مقاومت آفات به سموم

تاثیر استفاده بیش از حد از سموم کشاورزی:

بارها از کشاورزان قدیمی شنیده اید که در زمان های قدیم آفات این قدر زیاد نبوده و از هیچ سمی در طول دوره ی رشدی گیاهان استفاده نمی شده و میوه های مرغوب با مزه ی بهتری تولید می شده اما امروزه کشاورزان و باغداران برای مبارزه با آفات و تولید محصول بیشتر بیش از حد از سموم و کودهای های شیمیایی استفاده می کنند که هیچ نظارتی بر میزان و نحوه استفاده سموم نمی باشد. بقایای سموم و کودهای شیمیایی در محصولات کشاورزی باعث بروز بیماری های خطرناک در انسان و کاهش کیفیت محصولات می شود. در این مقاله سعی شده دلایل مقاومت آفات به سموم و علت تاثیر نکردن سموم بیان شود پس با ما همراه باشید.

مقاومت چیست؟ چرا سموم اثر نمی کنند؟ دلیل اثر نکردن سموم چیست؟

مقاومت ایجاد شده در حشرات یک تغییر ژنتیکی قابل وراثت است که به صورت تغییر در حساسیت جمعیت آفت نسبت به حشره کش ایجاد شده و باعث عدم نتیجه گیری یا کاهش تاثیر سموم در مبارزه شیمیایی در مزرعه می شود. به زبان ساده تر به مرور زمان تغییراتی در بدن حشره ایجاد می شود که این تغییرات آن حشره را نسبت به سموم مصرفی مقاوم می کند.

همه ی آفات توانایی یکسانی برای بروز مقاومت نسبت به سموم و حشره کش ها را ندارند بعضی ها زودتر مقاوم می شوند و بعضی ها دیرتر. آفاتی مانند شب پره پشت الماسی یا بید کلم، کرم غوزه پنبه، برگخوار چغندرقند، کرم سیب، شته ها، سفیدبالک، تریپس و کنه ها به مروز زمان مقاومت نسبت به سموم و حشره کش ها مقاومت نشان می دهند و استفاده از سموم برای مبارزه با آنها بی تاثیر می باشد.

دلیل مقاومت آفات به سموم چیست؟

دلایل مقاومت آفات به سموم و حشره کش های مصرفی، اختلافات زنتیکی بین افراد یک جمعیت از آفات می باشد. در بین جمعیت آفت افراد کمی وجود دارند که دارای ژن مقاومت هستند که با سمپاشی بی رویه، افراد حساس به حشره کش ها به سرعت از بین می روند و این افراد مقاوم در مزرعه باقی مانده و طی نسل های بعدی، تعداد آنها زیاد شده و در نهایت جمعیت مقاوم ایجاد خواهد شد که دیگر به حشره کش حساس نیست.

به مرور زمان با تغییرات فیزیولوژیکی ایجاد شده در بدن حشره مانع از ورود سریع سم به داخل بدن آنها می شود. به همین دلیل سیستم مقاومت در حشره ایجاد می شود و به طور کامل به سم مقاومت نشان می دهد و سم را از بدن خود دفع می کند.

بعضی از سموم دوام بیشتری در مزرعه دارند و آفت مدت زمان بیشتری در معرض آن قرار می گیرد به همین دلیل سرعت بروز مقاومت بیشتر می شود. هنگام افزایش دز مصرفی و تعداد دفعات سمپاشی جمعیت حساس به سم به سرعت از بین می روند و شرایط رشد و تکثیر سریع تر آفات مقاوم به سموم را فراهم می کند که در این صورت مقاومت زودتر اتفاق می افتد.

مقاومت آفات به سم های مصرفی چه تاثیری دارد؟

تهدید سلامت محصول و مصرف کنندگان: با ایجاد مقاومت آفات نسبت به سموم و حشره کش ها در مزرعه کشاورزان به دلیل عدم آگاهی از بروز مقاومت ایجاد شده، اولین اقدامی که انجام می دهند بالا بردن دز مصرفی سم یا حشره کش و افزایش تعداد دفعات سمپاشی می باشد.

افزایش تعداد دفعات سمپاشی با میزان دز بالا اثرات مخربی بر روی محیط زیست گذاشته و سموم باقیمانده در محصولات کشاورزی سلامت انسان را تهدید می کند. به همین دلیل توجه به موضوع مقاومت آفات به سموم، یکی از عوامل مهم در تولید محصول سالم و کاهش مصرف آفت کش می باشد.

تهدید امنیت غذایی: کارایی آفت کش و سموم در هنگام مقاومت توسط حشرات کاهش می یابد در این صورت خسارت آفات به محصولات غذایی افزایش می یابد و باعث کاهش عملکرد و برداشت محصولات می شود که خود می تواند امنیت غذایی جهان را تهدید کند.

افزایش هزینه های تولید: هنگامی که در مزرعه آفات نسبت به سموم مصرفی مقاوم می شوند، کشاورز اقدام به سمپاشی های مجدد و با بالا بردن دز مصرف آنها می کند که نه تنها کارآیی ندارد بلکه از لحاظ اقتصادی نیز به ضرر کشاورز تمام می شود، بنابراین هزینه های تولید افزایش می یابد.

روش های جلوگیری از مقاومت آفات به سموم و کاهش مصرف آنها:

• تنظیم تاریخ کشت
• تنظیم دورهای آبیاری
• استفاده از فرمون های جنسی
• انجام هرس و شخم های به موقع
• مبارزه با زمستان گذرانی آفات
• استفاده از روش های غیر شیمیایی و بیولوژیک در کنار روش های شیمیایی
• تقویت زمین با استفاده از کود های مناسب و بکارگیری صحیح از عناصر غذایی برای تغذیه گیاهان

با توجه به دلایل مقاومت آفات به سموم که گفته شد اگر شرایط گفته شده مانند تنظیم تاریخ کشت و دورهای آبیاری، انجام هرس و شخم به موقع، مبازره با زمستان گذرانی آفات با سمپاشی زمستانه را رعایت کنید و گیاهان را با تغذیه اصولی و کودهای مناسب تقویت کنید، آفات کمتری به سراغ باغ شما می آیند و یا آفات کمتر طغیان کرده و خسارت کمی وارد می کنند. استفاده از روش های مبارزه بیولوژیک که در مقاله حشرات مفید در کشاورزی به طور کامل توضیح داده شده است در کنار مبارزه شیمیایی، میزان مصرف سموم را کاهش داده و تا حدودی بر مقاومت آفات به سموم تاثیر مطلوبی می گذارد.