هرس درختان میوه

چرا باید هرس کنیم؟

هرس و پیرایش به معنی شکل دادن و فرم دهی درختان به منظور رسیدن به هدف خاصی می باشد. هدف از هرس افزایش رشد، حفظ شکل و ساختار درخت، رسیدن نور و هوا بیشتر به شاخه های میانی، تقویت شاخه های اصلی و بالابردن مقاومت آنها نسبت به باد و فشار ناشی از وزن میوه و برف، حذف شاخه های خشک و بیمار و مهم تر از همه افزایش گلدهی و باردهی است. هرس شلجمی و هرس جامی یکی از پرکاربردترین انواع هرس برای درختان میوه می باشد.

انواع هرس درختان میوه:

هرس گرد یا آزاد:  

• هرمی:

 هرس هرمی بیشتر برای درختان میوه و درختان زینتی مانند سپیدار، چنار و کاج استفاده می شود. در این روش به درخت اجازه داده می شود که به طور طبیعی در حالی که شاخه مرکزی آن از شاخه های فرعی بلندتر است، رشد کند و هرس تنها محدود به حذف شاخه های فرعی اضافی و قطع شاخه های پایینی تنه تا ارتفاع دلخواه می باشد.

درختانی که به شکل هرمی هرس می شوند، چون طول شاخه های پایینی آنها بیشتر از شاخه های فرعی جوان بالاتر هستند، می باشند شکل هرم به خود می گیرند به طوری که ارتفاع زیاد و قطر شاخساره کم می باشد به همین دلیل کار کردن با آنها سخت می باشد و از این شکل کمتر در هرس درختان میوه استفاده می کنند.

• شلجمی:

 هرس شلجمی بیشتر در میوه کاری و برای محدود کردن ارتفاع درختانی مانند گلابی، سیب، زردآلو، بادام، آلو و … و گسترده کردن شاخساره ی آنها به کار می رود. در هرس شلجمی پس از کاشت نهال در زمین، سر آن در فاصله ای حدود 120 تا 150 سانتی متری زمین قطع می شود. این نهال در سال بعد تعدادی شاخه فرعی تولید می کند و در زمستان تعدادی از آنها که رشد عمودی و زاویه بسته  دارند حذف می شوند.

شاخه هایی که انتخاب شدند در هرس شلجمی اگر طول آنها از 30 سانتی متر بیشتر باشد باید دوباره هرس و کوتاه شوند تا خود آنها هم تولید شاخه های جانبی کنند ولی اگر کوتاه هستند سر زنی و کوتاه کردن آنها را باید در سال آینده انجام داد. در روش شلجمی باعث می شود که درخت در همه اطراف خود دارای شاخه های قوی باشد و بتواند محصول زیادی تولید کرده و در برابر وزن و فشارهای خارجی مقاومت کند.

• جامی:

 هرس جامی بسیار شبیه شلجمی می باشد با این تفاوت که در هنگام انتخاب شاخه های اصلی، فاصله عمودی آنها با همدیگر کمتر و حدود 10 تا 15 سانتی متر در نظر گرفته می شود. شکل هرس جامی بیشتر در درخت هلو، آلو و برخی از ارقام سیب و بادام کاربرد دارد. مزیت هرس جامی باز بودن قسمت مرکزی شاخساره و نفوذ نور کافی به درون آن می باشد.

یکی از مشکلات هرس جامی این است که محل اتصال شاخه های اصلی به تنه، به دلیل تراکم آنها به نسبت ضعیف است و همیشه امکان دارد در اثر وزن میوه و فشار ناشی از برف، تنه شکاف بردارد و درخت از بین برود.

• پاچراغی:

هرس پاچراغی در پیرایش تاک و بوته های مشابه مانند انواع ورد غیر رونده می باشد. برای پیرایش تاک به روش پاچراغی، در اول بهار، قلمه را بهتر است به خاطر رشد سریع، پیش از اینکه ریشه دار شده باشد، در محل اصلی کشت کرده و طوری از نزدیک سطح زمین قطع می شود که تنها یک جوانه روی آن باقی بماند. در طول بهار از رشد این جوانه، شاخه ای به وجود می آید که ابتدا ظریف است و باید توسط قیم محافظت شود.

این شاخه در آینده تنه اصلی بوته تاک را تشکیل خواهد داد و باید پس از اینکه طول آن به ارتفاع دلخواه برای تشکیل شاخساره (حدود 75 سانتی متر) رسید، سر آن را قطع کرد.

هرس پهن داربستی:

• طنابی:

هرس طنابی، که یکی از پرمحصول ترین شکل های پیرایش درختان است، گیاه تنها از یک ترکه به طول 120 تا 150 سانتی متر تشکیل می شود. در روش طنابی گیاهان که روی پایه های بسیار کوتاه کننده پیوند شده اند، به طور متراکم (یعنی به فاصله 30  تا 60 سانتی متر روی ردیف و حدود 100 سانتی متر بین دو ردیف) کشت می شوند و با هرس پیوسته زمستانه و تابستانه، همیشه به شکل و اندازه اولیه نگهداشته می شوند.

شکل های یک شاخه ای در برگیرنده انواع مختلفی مانند عمودی، مایل، ضربدری و غیره می باشد.

• چنگالی:

هرس چنگالی، فاصله کشت بیش از شکل های تک شاخه است و به 150 تا 200 سانتی متر روی ردیف و بین دو ردیف می رسد. در این روش، پس از این که نهال پیوندی در پای داربست کشت شد، سر آن در ارتفاع پایین ترین مفتول داربست طوری قطع می شود به طوری که دو جوانه انتهایی باقیمانده، یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ، واقع شود.

شاخه های حاصل از رشد این جوانه ها، به تدریج که رشد می کنند، با بستن به مفتول های داربست به صورت افقی  در می آیند و پس  از این که طول آنها به اندازه مورد نظر رسید، سر آنها طوری قطع می شوند که آخرین جوانه باقی مانده رو به بالا باشد و پس از رشد تبدیل به یک شاخه عمودی بشود و بدین ترتیب یک چنگال دو شاخه تولید گردد.

• دیواره ای:

هرس دیواره ای، در بین انواع پهن از همه متداول تر می باشد و در درجه اول برای تاک و در درجه دوم برای سیب مورد استفاده قرار می گیرد. شیوه هرس گیاه به این شکل شبیه روش چنگالی است، با این تفاوت که انتهای بازوها به طرف بالا برنمیگردد و میوه روی سیخک های موجود بر بازود به وجود می آید.

شکل های پهن افقی می توانند دارای 2، 4 و 6 بازو باشند که در 1، 2 و یا 3 طبقه روی هم قرار گرفته اند. در تاک میزان محصول بوته هایی که به این شکل پیراسته شده باشند، بیشتر از آن هایی است که به شکل پاچراغی هرس شده اند. ولی در شکل داربستی خطر آسیب رسیدن به محصول در اثر حمله پرندگان به ویژه گنجشک، بیشتر است.

• پنجه ای:

هرس پنجه ای در ابتدا، بسیار شبیه شکل های چنگالی و لفقی می باشد و تفاوت عمده آن ها در این است که بازوها توسط دو قیم چوبی نگهداری می شوند که با خط افق زاویه ای 30 تا 60 درجه می سازند و هرکدام می توانند به نوبه خود منشعب شوند.

شکل های پنجه ای معمولا در هلو و سیب کاربرد دارند و از مزیت آن ها عدم نیاز به پیوند روی پایه های کوتاه کننده و افزایش میزان محصول آن ها نسبت به شکل های داربستی و گرد است.

نکات مهم در پیرایش درختان:

• شاخه های اضافی را طوری برش دهید تا نور و هوای بیشتری به تاج درخت برسد.
• هنگام هرس درختان، ابتدا شاخه های مرده و بیمار، مخصوصا شاخه های آسیب دیده از سرما را جدا کنید.
• هرگز در اوایل زمستان هرس نکنید چون در صورت با پایین آمدن درجه حرارت برش ها یخ زده و خشک می شوند.
• شاخه ها را در نقطه ای که یک شاخه به شاخه دیگر متصل است، برش دهید.
• پس از هرس در محل های برش ساقه به منظور محافظت از بافت هرس شده، از چسب باغبانی استفاده کنید.

برای مشاهده و خرید قیچی باغبانی شاخه زن دسته بلند، قیچی هرس کورال، قیچی باغبانی بهکو، چسب هرس ساتر یک کیلویی اینجا کلیک کنید.