پوسیدگی طوقه و ریشه درختان میوه و چگونگی درمان آن

بیماری های قارچی گیاهان پوسیدگی ریشه، پوسیدگی طوقه (گموز) و گال طوقه، باعث آسیب و خسارت زیادی به بسیاری از محصولات درختان دانه دار از قبیل سیب، زردآلو، هلو، گلابی، گیلاس و درختان هسته دار مانند پسته، گرد، بادام می شود. پوسیدگی در قسمت های مختلف درخت از طریق انواع قارچ خاکزی ایجاد شده که این قارچ ها از طریق خاک، آب و یا نهال آلوده منتقل می شود. تکثیر قارچ ها به سرعت اتفاق می افتد، که اگر رطوبت خیلی زیادی در دسترس باشد رشد خود را به سرعت انجام داده و باعث نابودی درختان می شود.

علائم بیماری در درختان زمانی بروز پیدا می کند که قارچ فعالیت خود را مدتی قبل آغاز کرده و روی گیاه مستقر شده باشد که در صورت گسترش بیماری مبارزه با آن بسیار دشوار است. بنابراین ضروری است که باغداران با نحوه ی انتقال، انتشار و پیشرفت بیماری آشنا باشند و با عدم خریداری پایه های آلوده و ضدعفونی کردن خاک قبل از کاشت از ابتلا و گسترش این بیماری جلوگیری کنند.

انواع پوسیدگی در درختان به شرح زیر است:

1. پوسیدگی طوقه: این پوسیدگی در قسمت پوست پایین درخت در نزدیکی سطح خاک است (قسمت های پیوندی درخت) اتفاق می افتد و در درختانی که در نزدیکی خاک پیوند دارند بیشتر صورت می گیرد. پوسیدگی فیتوفترایی طوقه درخت گموز نام دارد.
2. پوسیدگی یقه: پوسیدگی یقه در قسمت پایه درخت اتفاق می افتد و عامل بیماری به بافت پوست اطراف یقه (محل اتصال ریشه و تنه) و نزدیک به ریشه های اصلی حمله می کند.
3. پوسیدگی ریشه: این پوسیدگی در سیستم ریشه ای درخت و دور از یقه و تنه درخت اتفاق می افتد. این نوع پوسیدگی در اکثر موارد همراه پوسیدگی طوقه و یقه می باشد. پوسیدگی ریشه شامل دو نوع پوسیدگی سفید ریشه و پوسیدگی عسلی ریشه می باشد.

نشانه های بروز بیماری پوسیدگی طوقه (گموز) و پوسیدگی ریشه درختان:

نشانه های اولیه پوسیدگی ریشه، طوقه و یقه در درختان به صورت کاهش توان و رشد درخت، پژمردگی و زرد شدن برگ ها، ترک خوردن پوست طوقه و ترشح شیره یا صمغ، تیرگی رنگ ریشه های اصلی و فرعی، تغییر رنگ لایه خارچی پوست درخت، کوچک شدن میوه ها و کاهش باردهی و عملکرد درختان می باشد.

عوامل موثر در پیشرفت پوسیدگی ریشه، یقه و پوسیدگی طوقه (گموز) در درختان میوه چیست؟

1. نوع گونه­ ی قارچ
2. حساسیت میزبان
3. شرایط آب­ و هوایی 

درختان هلو، زردآلو، بادام، گیلاس و آلبالو بـه گونه هاي مختلف قارچ، مانند قارچ فيتوفتورا حساس بوده و تنها درخت آلو تا حدودی نسبت به این قارچ مقاومت می کند. استفاده از پايه های مقاوم در مديريت بيماری های گياهی خاكـزاد ناشـی از قارچ Phytophthora دارای اهمیت بسیاری می باشد. بروز و شدت پوسیدگی های ریشه و یقه در درختان میوه کاملا در ارتباط مستقیم با رطوبت خاک هستند. اگرخاک از آب اشباع باشد قارچ به سرعت تکثیر شده و بیماری پیشرفت می کند. شرایط آب و هوایی مرطوب و محدوده دمای ١۵ الی ٢٣ درجه سانتی گراد تاثیر زیادی در رشد عامل بیماری پوسیدگی دارد.

پوسیدگی سفید ریشه:

در بسیاری از درختان میوه مانند سیب در صورت مناسب بودن شرایط بیماری پوسیدگی سفید ریشه اتفاق می افتد. قارچ عامل این بیماری Rosellinia necatrix است که در مناطق معتدل بیشتر گشترش می یابد. علائم وجود این بیماری در ریشه درخت به صورت کوچک شدن برگ ها، زردی و خزان زود هنگام آنها، کاهش درخت و یا توقف رشد درخت، میوه کوچک و چروکیده و رشد میسیلیوم های کوچک سفید رنگ در سطح و یا زیر ریشه می باشد.

مبارزه با بیماری پوسیدگی سفید ریشه:

• انتخاب و خریداری نهال های گواهی شده، مقاوم به بیماری و اطمینان از سالم بودن آنها
• ضدعفونی کردن خاک قبل از کاشت نهال با مواد شیمیایی یا حرارت بالا و آفتاب
• کاشت درختان روی خاک پشته های کم ارتفاع به گونه ای که هنگام آبیاری، آب اطراف تنه و طوقه ی درختان را فرانگیرد.
• پخش نکردن بافت های آلوده درختان در سطح باغ و خارج کردن آنها از باغ و سوزاندن آنها
• در آوردن درختان مبتلا همراه با ریشه کامل، خارج کردن آنها از باغ و سوزاندن آنها و ضدعفونی محل درخت با محلول بردو صورت گیرد.

پوسیدگی عسلی ریشه:

در اکثر درختان میوه حساس به قارچ پوسیدگی عسلی ریشه که عامل آن قارچ Armillaria mellea اتفاق می افتد. این بیماری با نام های دیگر بیماری قارچی ریشه بلوط، پوسیدگی قارچی کلاهک دار و پوسیدگی بندکفشی شناخته می شود. علائم بروز این بیماری در اندام های هوایی درختان اکثرا مانند پوسیدگی سفید ریشه می باشد به طوری ضعف عمومی و کاهش رشد درخت و زردی برگ ها نمایان می شود. در اثر پیشرفت بیماری شاخه های خشکیده می شود و درخت می میرد. در خاک درختانی که آلودگی زیاد است ممکن است میسیلیم های کوچک قهوه ای شبیه بند کفش و در پای درختان کلاهک قهوه ای ظاهر شود.

مبارزه با بیماری پوسیدگی عسلی ریشه:

• انتخاب و خریداری نهال های گواهی شده، مقاوم به بیماری و اطمینان از سالم بودن آنها
• ضدعفونی کردن خاک قبل از کاشت نهال با مواد شیمیایی یا حرارت بالا و آفتاب
• در آوردن درختان مبتلا همراه با ریشه کامل، خارج کردن آنها از باغ و سوزاندن آنها و ضدعفونی محل درخت با محلول بردو صورت گیرد.

پوسیدگی طوقه درخت:

عامل بیماری گیاهی پوسیدگی طوقه قارچ های خاکزاد می باشد که Phytophthora یکی از آنها می باشد که گاهی این قارچ سبب پوسیدگی طوقه (گموز) درخت می شود. علائم این بیماری گموز نیز مانند پوسیدگی ریشه است که به صورت کوچک شدن برگ ها، زردی و خزان زود هنگام آنها، کاهش درخت و یا توقف رشد درخت، میوه کوچک و چروکیده ظاهر می شود. درختانی که مبتلا به پوسیدگی ریشه هستند گاهی اوقات پوسیدگی طوقه یا گموز نیز به مرور اتفاق می افتد و به تدریج باعث نابودی درخت می شوند.

مبارزه با بیماری پوسیدگی طوقه (گموز):

اقدامات پیشگیرانه:

• عدم احداث باغ در خاک هایی با زهکشی نامناسب
• انتخاب و خریداری نهال های گواهی شده، مقاوم به بیماری و اطمینان از سالم بودن آنها
• رعایت عمق مناسب هنگام کشت نهال و اجتناب از کشت عمیق آنها
• در صورت امکان روش آبیاری درختان کرتی و قطره ای باشد.
• کاهش علف های هرز و شاخ برگ اضافی اطراف تنه درختان
• دقت در فواصل آبیاری درخت و جلوگیری از ماندن زیادی آب اطراف تنه

با رعایت موارد زیر تا حدودی از ابتلا به بیماری پوسیدگی طوقه فیتوفترایی (گموز) و یا حتی ریشه جلوگیری می شود اما در صورت ابتلا با روش های زیر درخت را درمان کنید.

در این ویدئو سعی شده اطلاعات بیشتری در ارتباط با بیماری گموز یا پوسیدگی طوقه بیان شود پس با دقت مشاهده کنید:

درمان پوسیدگی طوقه:

• در صورت بروز آلودگی در مراحل اولیه پوسیدگی طوقه، ضدعفونی طوقه درخت با قارچ کش الیت یا همان فوزتیل آلومینیوم امکان پذیر است. در این روش درخت آلوده را به طور کامل از خاک در آورده و به بیرون باغ برده، سپس محل همان درخت و یک درخت قبل و بعد آن باید با الیت ضدعفونی شود.
• پیشگیری از گسترش پوسیدگی طوقه با آزاد سازی طوقه درخت و قرار گیری آن در معرض هوا با کنار زدن خاک
• جلوگیری از خاک ریزی پای طوقه درخت مخصوصا درخت بیمار
• حفر حلقه ای به شعاع 50 تا 100 سانتی متر دور درخت به صورتی که آب پای طوقه درخت نرسد.
• ضدعفونی طوقه با محلول بردوفیکس در مراحل اولیه بیماری (با چاقو قسمت های پوسیده را تراش دهید تا به بافت سالم برسید و سپس با محلول بردو روی قسمت های تراشیده شده به صورت پانسمان آغشته کنید).
• در صورتی که پوسیدگی بیش از یک سوم دور طوقه را فرگرفته باشد فقط می توانید خاک پای درخت را کنار بزنید و تا حدودی عمر آن را افزایش دهید.
• درختان با آلودگی شدید و یا خشک شده را همراه ریشه کامل درآورده و از باغ خارج کنید و سپس محل درخت را با آب آهک رقیق یا محلول بردو ضدعفونی کرده و حداقل به مدت یک سال در آن مکان درخت دیگری نکارید.
• تقویت درختان بیمار و رسیدگی به تغذیه ی آنها به صورت اوصولی و با نظر مشاور گیاهپزشک تا حدودی در کاهش آلودگی و جلوگیری از پیشرفت  پوسیدگی طوقه موثر است.

گال طوقه:

بیماری گال طوقه بیشتر به گیاهان علفی و چوبی حمله می کند و در صورت مناسب بودن شرایط در اکثر باغ های میوه شیوع پیدا می کند. عامل این بیماری قارچ Agrobacterium tumefaciens است که سبب بروز برجستگی های گرد (گال) به قطر چند میلی‌متر تا ۱۵ سانتی‌متر در محل یقه یا روی ریشه و بیشتر در محل زخم‌های هرس و گاهی هم روی تنه تشکیل می‌شود. در صورت شیوع بیماری گال طوقه ریشه رشد ضعیفی دارد و بافت های نزدیک گال رنگ تیره ای پیدا می کند.

مبارزه با بیماری گال طوقه:

• انتخاب و خریداری نهال های گواهی شده، مقاوم به بیماری گال طوقه و اطمینان از سالم بودن آنها
• کشت نهال های در خاک مناسب با زهکشی خوب و بالا
• استفاده از پیوند جوانه به جای پیوند چوب در زمان پیوند زدن درختان
• حدف نهال و درختان آلوده به بیماری و خارج کردن آنها از باغ و وسوزاندن آنها
• ضدعفونی ریشه و طوقه نهال قبل از کاشت با فرو بردن آنها به مدت چند دقیقه در محلول هیدروکلرواکسی تتراسیکلین