زنگ گندم

بیماری زنگ گندم یکی از بیماری های مهم در غلات بیماری زنگ است. عامل این بیماری  قارچی از جنس Puccinia می باشد. علاوه بر گندم و جو، گیاهانی مانند یولاف، چاودار، زرشک و… نیز میزبان این قارچ هستند.

۳ نوع زنگ در گندم دیده می شود:

۱. زنگ برگ (زنگ قهوه ای یا زنگ نارنجی)
۲. زنگ خطی (زنگ زرد)
۳. زنگ ساقه (زنگ سیاه)
بیماری زنگ گندم به سرعت گسترش یافته و عملکرد و کیفیت گندم را کاهش می دهد. اگر این بیماری قبل یا هنگام گلدهی اتفاق بیافتد بیشترین خسارت را به محصول وارد می کند. تعداد دانه در سنبله کاهش و وزن دانه ها نیز شدیدا کاهش می یابد. قدرت جوانه زنی در دانه های آلوده به زنگ بسیار پایین است. مصرف بیش از حد کود ازت میتواند باعث افزایش این بیماری شده و مصرف مود فسفیت پتاسیم و کود های دارای پتاسیم نیز در کاهش بیماری میتواند موثر باشد.

علائم بیماری زنگ گندم:

زنگ برگ یا leaf rust: وجود تاول های کوچکی روی پهنک و غلاف برگ.
زنگ خطی یا strip rust: زنگ خطی یا زنگ زرد گندم به صورت خطوط زرد مایل به نارنجی روی برگ ها دیده می شود. معمولا زنگ زرد در بهار زودتر از سایر زنگ ها گیاه را درگیر می کند. علائم بیماری ابتدا روی برگ های جوان گندم به صورت جوش یا تاول هایی به رنگ زرد مایل به نارنجی ظاهر شده، سپس این تاول ها به یکدیگر می پیوندند و نوار هایی در هر دو سطح برگ نمایان می شود.
زنگ ساقه یا stem rust: در زنگ ساقه تاول های بیضوی و به رنگ قهوه ای هستند. عمدتا روی ساقه، پهنک و غلاف برگ و گاهی روی بخش هایی از سنبله دیده می شوند.

شرایط ایده آل برای این بیماری:

مهم ترین عوامل موثر در گسترش این بیماری، رطوبت، دما و باد هستند. شبنم مکرر، بارندگی، رطوبت زیاد و دمای بین ۲۵ تا ۳۰ درجه سلسیوس شرایط مناسبی برای شیوع این بیماری ایجاد می کند. زنگ زرد گندم یا زنگ خطی در دمای ۱۰ تا ۲۰ درجه سلسیوس بیشتر گسترش می یابد. قارچ عامل بیماری زنگ گندم از طریق باد از گیاهی به گیاه دیگر و یا از مزرعه ای به مزرعه دیگر منتقل می شود‌.
زمستان گذرانی: قارچ عامل این بیماری زمستان را بر روی علف های هرز یا گندم هایی که در حاشیه مزارع روییده اند، سپری می کنند.

پیشگیری و کنترل زنگ گندم:

✔️از ارقام مقاوم در برابر بیماری زنگ گندم برای کشت استفاده کنید.
✔️کاشت زود هنگام در کشت های پاییزه احتمال ابتلا به بیماری زنگ گندم را افزایش می دهد. گیاهان آلوده به زنگ در زمستان مقاومت زیادی نداشته و در معرض نابودی قرار می گیرند.
✔️وارد کردن مقادیر زیاد نیتروژن به زمین و عدم استفاده از فسفر و پتاسیم به میزان کافی، می تواند شدت بیماری زنگ گندم را افزایش و عملکرد دانه را کاهش دهد.
✔️از بین بردن علف های هرز داخل و اطراف مزرعه
✔️در صورت لزوم استفاده از سموم قارچکش توصیه شده برای بیماری زنگ گندم مانند تیلت، فولیکور، پرولاین، کوادریس و…