شخم و زیر و رو کردن خاک باغچه

آماده سازی خاک به چه منظور انجام می شود؟ چرا باید خاک باغچه و حتی گل و گیاه را قبل از کاشت زیر و رو کرد؟

چه زمانی برای شخم زدن باغچه مناسب تر است؟ آیا عملیات شخم همیشه سودمند است؟

قبل از اینکه شروع به کشت و کار در زمین یا باغچه کنید یا گل و گیاهی داخل گلدان بکارید و یا گلدان گیاهتان را تعویض کنید، باید خاک را آماده کنید. به زیر و رو کردن خاک در جهت اصلاح خصوصیات فیزیکی آن، شخم گفته می شود. با شخم زدن باغچه و زمین بستر کشت بذر و گیاه و شرایط محیط برای رشد و جوانه زنی بذور کشت شده فراهم می شود. با انجام شخم، سختی خاک از بین می رود و با جا به جایی خاک مواد غذایی بیشتر در دسترس بذر یا گیاهان قرار می گیرد.

 فواید شخم زدن باغچه:

• افزایش نفوذ پذیری خاک نسبت به هوا، خلل و فرج و تهویه بیشتر خاک
• نرم و پوک شدن بافت و ساختمان خاک و از بین بردن سختی و کلوخه های سفت خاک
• ایجاد شرایط محیطی بهتر در خاک برای جوانه زنی، سبز شدن و درست مستقر شدن بذر در خاک
• با افزایش نفوذ هوا در خاک فعالیت موجودات زنده و میکرو ارگانیسم های مفید خاکزی مانند باکتری های تثبیت کننده ازت افزایش می یابد.
• بسیاری از آفات و بیماری ها زمستان گذرانی خود را در داخل خاک و روی بقایای گیاهی می گذرانند که به وسیله شخم می توان زمستان گذرانی آنها را از بین برد.

روش زدن شخم و زیر و رو کردن خاک باغچه:

• ابتدا زمین و باغچه را از هرگونه بقایای گیاهی و علف های هرز، سنگ و کلوخه پاک کنید.
• در یک روز آفتابی خاک را شخم بزنید. برای زیر و رو کردن خاک در باغچه از بیل و در گلدان از بیلچه یا چنگال پهن استفاده کنید.
• بعد از زیر و رو کردن خاک از کود دامی پوسیده و یا کودهای مورد نیاز گیاهان به منظور تقویت خاک استفاده کنید.
• در باغچه هایی که هدف کشت گیاهانی مانند رز و یاس است باید اندازه شخم به اندازه دو تا سه پا بیل عمیق تر باشد تا ریشه به خوبی بتواند در خاک نفوذ کند.
• شخم در گیاهانی که دارای ریشه عمودی هستند مانند چغندر قند و یونجه خیلی عمیق و در گیاهانی که ریشه افشان دارند مانند گندم و جو با عمق متوسط زده می شود.
• در صورتی که بافت خاک زمین یا باغچه شنی و دارای درصد بالایی مواد آلی باشد و یا نفوذ پذیری خاک در مقایسه با نیاز گیاه بیشتر باشد نیازی به زدن شخم نیست.

عوامل موثر بر تعیین زمان شخم باغچه:

به طور کلی بهترین زمان برای زیر و رو کردن خاک و شخم اوایل تا اواخر پاییز زمانی که یخ زدگی کمتر است می باشد. تعیین زمان دقیق اجرای عملیات زیر و رو کردن خاک به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر شما نتوانید شخم را در زمان و عمق مناسب بزنید، نه تنها به هدف خود برای اصلاح بافت خاک و زیر و کردن آن نمی رسید بلکه گاهی با مشکل خراب شدن بستر کاشت هم رو به رو می شوید.

شرایط خاک:

شخم را باید زمانی زد که رطوبت خاک در اصلاح کشاورزان گاورو باشد. رطوبت در حد گاورو رطوبت مورد نیاز جهت زیر و رو کردن خاک می باشد. در این مرحله رطوبت نه زیاد است و نه کم در حدی می باشد که هنگام عملیات زیر و رو کردن خاک مشکلی رخ ندهد.

آب و هوا:

زیر و رو کردن خاک را باید در شرایط آب و هوایی مناسب انجام داد. هنگام شخم زدن هوا آفتابی، بارندگی و باد نباشد و شرایط هوا از نظر گرما و سرما متعادل باشد.

نوع گیاه و فصل کاشت:

نوع گیاه و فصلی که می خواهد کشت شود هم در تعین زمان شخم زدن موثر می باشد. شما باید با گیاه، سبزی و صیفی جاتی که قصد کشت آنها را دارید آشنایی داشته باشید و بدانید که فصل کشت آن چه زمانی است و چقدر وقت برای زیر و کردن خاک دارید.

عمق مناسب زیر و رو کردن خاک باغچه:

به فاصله ی بین کف و سطح خاک شخم نخورده، عمق شخم می گویند. با توجه به نوع ریشه گیاه و قدرت نفوذ آن در خاک، عمق خاکی که باید در دسترس ریشه قرار بگیرد و متراکم بودن یا غیر قابل نفوذ بودن خاک، عمق شخم متفاوت می باشد.

انواع شخم از نظر عمق:

 سطحی:

• شخم سطحی حدود نیم تا یک سوم خاک را زیر و رو می کند و عمق در این روش 15 تا 20 سانتی متر است.

 متوسط:

• در این روش حدود دو سوم خاک زیر و رو می شود و عمق شخم از ضخامت خاک زراعی کمتر است. عمق عمل در این روش 20 تا 25 سانتی متر است.

 عمیق:

• این روش را با زیر ورو کردن تمام خاک رویی انجام می دهند و عمق عمل آن 25 تا 35 سانتی متر است.

 خیلی عمیق:

• روشی است که علاوه بر خاک رویی مقداری از خاک زیری هم زیر و رو می شود عمق آن حدود 30 سانتی متر و بیشتر از ضخامت خاک زراعی است.