برای بهبود عملکرد محصولات و افزایش بهره‌وری خاک، علاوه بر انواع اسید در کشاورزی از مواد شیمیایی مختلفی مانند کودها و عناصر معدنی استفاده می شود. این مواد به حفظ تعادل pH خاک کمک می‌کنند و از کاهش عملکرد محصولات کشاورزی در برابر عوامل محیطی مانند خشکسالی و بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند. در این مقاله، به بررسی نحوه کاربرد و تفاوت انواع اسیدهای مورد استفاده در کشاورزی، از جمله اسید سولفوریک، انفوریک، اسید فسفریک، اسید نیتریک و اسید هیومیک پرداخته و نحوه مصرف هر کدام را توضیح می‌دهیم.
اسید سولفوریک (H2SO4)
اسید سولفوریک یکی از اسیدهای قوی است که در کشاورزی برای اصلاح pH خاک و بالا بردن جذب مواد غذایی استفاده می‌شود. اسید سولفوریک که با نام جوهر گوگرد نیز معروف است با ایجاد واکنش‌های شیمیایی با املاح موجود در خاک، به اصلاح بافت خاک و بالا بردن قابلیت جذب عناصر برای گیاهان کمک می‌کند. در ادامه به مهم ترین مزایای مصرف اسید سولفوریک در کشاورزی اشاره خواهد شد. این اسید در خاک های سفت و آهکی باعث بوجود آمدن سولفات کلسیم شده و در مرحله بعد این کلسیم با سدیم موجود در خاک جایگزین شده و سولفات سدیم تولید می شود. سولفات سدیم ترکیبی قابل حل در آب بوده و به راحتی با آبیاری و بارش باران می تواند شسته شده و به لایه های پایین تر خاک نفود کند. با یکی دو مرحله آبیاری سنگین سولفات سدیم می تواند بوسیله آبشویی از محیط اطراف ریشه شسته شده و به لایه های پایین تر برود. در این صورت بهترین نوع آبشویی انجام شده است خسارت شوری در زمین هایی با EC بالا تا حد زیاد کاهش می یابد.
- کاهش PH خاک و آب و بالا رفتن جذب مواد غذایی توسط گیاه
- افزایش نفوذ پذیری و زهکشی خاک بخوص در خاک های رسی و آهکی
- کاهش اثرات مخرب شوری و قلیایی خاک و افزایش راندمان تولید محصولات کشاورزی
- خنثی کردن اثرات مخرب مربوط به آهک خاک و بالا بردن جذب مواد غذایی
- تشکیل انواع سولفات آلی در خاک و آب
- از بین بردن بی کربنات موجود در آب و خاک
زمان مصرف اسید سولفوریک
یکی از مهم ترین کاربرد های مصرف این اسید قوی در کشاورزی مصرف در زمان یخ آب زمستانه است. برای اصلاح بافت خاک، کاهش PH و آب شویی خاک برای شستن و دور کردن نمک های زمین از منطقه اطراف ریشه با کمک اسید سولفوریک بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت. استفاده از این اسید بسیار خطرناک بوده و در صورتی که احتیاط های لازم صورت نگیرد می تواند باعث سوختگی پوست بدن و حتی برخی اندام های گیاهی شود. بهتر است این اسید در فصل خواب گیاهان یعنی زمستان استفاده شود. در بهار و تابستان فقط با تجویز کارشناس گیاهپزشک می توان اسید سولفوریک را مصرف نمود.
اسید سولفوریک برای درخت پسته
بیشترین مصرف اسید سولفوریک برای اصلاح خاک های قلیایی و شور در باغ های پسته می باشد. با توجه به اینکه اغلب مناطق پسته کاری کشورمان دارای PH و میزان آهک بسیار بالا بوده و اکثرا با مشکل شوری مواجه هستند است، اسید سولفوریک برای پسته مصرف بسیار زیاد دارد.
اسید انفوریک
انفوریک اسید ترکیب جدیدی است که از اختلاط اسید سولفوریک با نیتروژن تحت شرایط خاص آزمایشگاهی بدست آمده است. مزیت استفاده از این نوع اسید کم خطر بودن آن بوده و می توان در فصول مختلف از آن در زراعت و باغبانی استفاده نمود. این اسید PH زیر یک داشته و لی در صورتی که روی دست بریزد سوزندگی ایجاد نخواهد کرد. مقدار مصرف اسید انفوریک بین 30 تا 40 لیتر در هکتار بسته به نوع و شرایط کشت می باشد. گوگرد موجود در اسید انفوریک به فرم SO4 (سولفات) بوده و این یون سولفات می تواند با کلسیم خاک های آهکی واکنش داده و سبب خنثی شدن آهک خاک شود. در ادامه کلسیم آزاد شده و می تواند به مصرف گیاه برسد و سدیم خاک با سولفات واکنش داده و سولفات سدیم به راحتی میتواند با آبیاری از اطراف ریشه گیاه شسته شود و در نتیجه خسارت شوری در گیاه کاهش پیدا کند. وجود کربنات کلسیم یا همان آهک در خاک های بسیاری از مناطق کشور عزیزمان ایران یکی از مهم ترین محدودیت ها برای حاصلخیزی خاک بوده که با مصرف انفوریک اسید در یک برنامه غذایی اصولی می توان این مشکل را حل کرده و حاصلخیزی خاک را افزایش داد.
نیتروژن و گوگرد موجود در انفوریک اسید نیز به عنوان ماده غذایی و کود مورد مصرف گیاه قرار گرفته و در تولید و سنتز اسید آمینه های گیاهی نقش مهمی ایفا خواهند کرد.
مزایای مصرف انفوریک اسید
- کاهش PH خاک و افزایش جذب مواد غذایی
- کاهش خسارت شوری
- از بین بردن بی کربنات موجود در آب و خاک
- به عنوان یک ترکیب اسیدی قوی می توان برای رفع انسداد سیستم آبیاری و گرفتگی تیپ ها از این محصول استفاده نمود.
- مصرف ساده و بدون خطر برای انسان
- بالا بردن قدرت نفوذ پذیری خاک
زمان مصرف انفوریک اسید
اسید انفوریک را می توان در تمام فصول برای زمین های باغی و زراعی مصرف نمود. این ترکیب با کاهش PH خاک جذب بسیاری از مواد غذایی از جمله آهن، منگنز، روی، فسفر، کلسیم، بر و مس را افزایش خواهد داد و با از بین بردن بخش آهکی خاک محیط مناسب تری برای رشد ریشه و جذب مواد غذایی فراهم می آورد.
اسید فسفریک(H۳PO۴)
اسید فسفریک یک ترکیب شیمیایی است که شامل اتصال فسفر، اکسیژن و هیدروژن است. این ترکیب در کشاورزی به عنوان یک منبع اصلی فسفر برای گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. فسفر یکی از سه عنصر غذایی اصلی گیاهان (NPK) است و برای رشد و توسعه سلولی، تولید انرژی و همچنین تولید بذر و میوه ضروری است.
اسید فسفریک به عنوان یک ماده آماده فسفر برای استفاده در کودهای فسفری به کار می‌رود. این کودها برای کشت انواع مختلف گیاهان، از جمله باغ های میوه، گندم، جو، سیب‌زمینی، خیار، گل و گیاهان زینتی استفاده می‌شوند. استفاده از این کودها میتواند عملکرد و عملکرد محصول را بهبود بخشد و بهبود کیفیت محصول نهایی کمک کند. مقدار مصرف اسید فسفریک بسته به شرایط کشت حدود 30 تا 45 لیتر در هکتار می باشد.
از مهم ترین مزیت های استفاده از اسید فسفریک می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- کاهش PH خاک و بالا رفتن جذب مواد غذایی
- یک منبع بسیار خوب و قابل جذب فسفر برای گیاهان است
- خاصیت سوزندگی نداشته و به راحتی قابل مصرف است
- کمک به ریشه زایی بهتر گیاهان
- قابلیت جذب بالاتر نسبت به سایر کود های فسفره
زمان مصرف فسفریک اسید
با توجه به کاربرد اصلی این کود که اهمیت ویژه ای در ریشه زایی گیاهان دارد بیشترین مصرف آن در فصل بهار است. استفاده از اسید فسفریک در آب استارت (فروردین ماه) یکی از فرمول های محبوب کود دهی در باغداری است. مصرف اسید فسفریک در انواع محصولات زراعی بعد از سبز شدن گیاه و یا دو هفته پس از انتقال نشا به زمین اصلی می تواند ریشه زایی را تا حد زیادی افزایش داده و جذب مواد غذایی را بهبود بخشد.
اسید هیومیک
هیومیک اسید نوعی کود آلی است که در اصلاح بافت خاک، افزایش ظرفیت خاک برای نگهداری آب و مواد مغذی نقش اساسی دارد. مصرف کود اسید هیومیک باعث تقویت سیستم ریشه گیاهان شده و جذب مواد غذایی و کود های مصرفی را تا حد زیادی افزایش می دهد. مصرف اسید هیومیک مزایایی زیادی در کشاورزی دارد که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره خواهد شد.
- بهبود بافت خاک و افزایش نفوذ پذیری و تخلخل
- افزایش ظرفیت خاک برای نگهداری آب و مواد مغذی
- بهبود رشد ریشه گیاهان و تقویت ریشه زایی
- کمک به جذب مواد غذایی بلوکه شده در خاک توسط ریشه
- کمک به افزایش میکروارگانسیم ها و موجودات مفید خاک
زمان مصرف هیومیک اسید
هیومیک اسید را می توان در ابتدای فصل رشد و زمان کاشت انواع نهال و نشا استفاده کرد. در ابتدای فصل با هدف تقویت سیستم ریشه گیاهان و د رادامه برای جذب بهتر مواد غذایی از خاک و تعدیل اسیدیته خاک اطراف ریشه می توان از این کود استفاده کرد. برای نتیجه گیری بهتر از این کود بهتر است طبق توصیه کارشناس و با توجه به شرایط کشت خود از این محصول استفاده کنید. اما بطور عمومی در طول فصل رشد دو الس چهار مرتبه می توان از اسید هیومیک همراه آبیاری استفاده کرد.
اسید نیتریک (HNO3)
اسید نیتریک یک اسید معدنی قوی است که به عنوان منبع ازت برای تولید کودهای نیتراتی استفاده می‌شود. ازت یکی از مواد مغذی اصلی برای رشد گیاهان است و در ساخت پروتئین‌ها و تقویت ساقه و برگ گیاهان نقش دارد. با مصرف اسید سیتریک علاوه بر کاهش PH خاک عنصر نیتروژن نیز که برای رشد رویشی گیاهان ضروری است در اختیار گیاه قرار می گیرد. از اسید نیتریک برای کاهش شوری خاک و آب شویی سدیم استفاده می شود. اسید نیتریک قابلیت خورندگی بسیار بالایی دارد و حتما قبل از مصرف باید احتیاطات لازم لحاظ شود. اسید سیتریک برای کاهش PH آب و خاک در گلخانه کاربرد زیادی دارد. از این اسید برای رفع گرفتگی رسوبات سیستم آبیاری نیز استفاده می شود.
از مخلوط دو اسید میتونم استفاده کنم؟! مثلا نسبت 50/50 اسید سولفوریک / اسید فسفریک رو میکس کنم بعد در آب تزریق کنم؟
سلام. میخوام اسید انفوریک رو برای یونجه استفاده کنم خاکش آهکیه. چند لیتر در هکتار استفاده کنم بهتره؟ و طرز استفادش رو هم بیان کنید. ممنون میشم راهنملیی کنید.
سلام. چهل لیتر در هکتار بصورت غرقابی میتونید مصرف کنید دو سه مرحله در سال.
باسلام.بهتربن کود برای درشت شدن پیاز زعفران موقع زاچ آب چه هستن.ممنون
درود بر شما. اوره فسفات و هیومیک.
باسلام.آیا ازاسیدآنفوریک میشه برای زعفران استفاده کرد زمان استفاده چه موقع باید باشد.به نظرشمابرای گلدهی بهتر زعفران چه کودی را توصیه میکنید.ممنون
سلام بله میشه سی تا چهل لیتر در هکتار مصرف کرد در هر مرحله توی زاچ آب و حتی گل آب هم میشه مصرف کرد.
سلام با تشکر از سایت خوبتون آیا اسید انفوریک و اسید سولفوریک میشه باهم با یک آب داد؟
درود بر شما و ممنون از همراهیتون. با هم دادنش مشکلی نداره ولی چرا میخواید این دو رو با هم بدید؟
سلام آیا اسید برادرخت خرما ولیمو میشه استفاده کرد
سلام. در صورتی که خاک قلیایی باشه بله میشه.
با سلام خسته نباشید
ممنون از اطلاعاتی که بارگذاری کردید لطفاً در رابطه با استفاده از اسیدهای یاد شده راهنمایی بفرمایید جهت شوری خاک که بر اثر کاشت چلتوک درزمین‌های بالادست کدام اسید یاد شده مورداستفاده قرارگیرد
تشکر
درود بر شما. همه اسید ها تاثیر داره منتهی با توجه به نوع کشت، مرحله رشدی و آنالیز خاکتون مشخص میشه بهترین اسید الان برای شما کدوم یکی هست.
سلام واسه تولید خاک و کمپوست قارچ دکمه ای هم میشه استفاده کرد
سلام. در این مورد ما اطلاعاتی نداریم متاسفانه.
سلام ودرود برای زمین با آب شور از چه اسیدی باید استفاده کرد ممنون
درود بر شما همه ی این اسید ها روی شوری تاثیر دارند. باید دید شرایط انالیز زمینتون و با توجه به اون مرحله رشدی که قصد دارید اسید مصرف کنید بهترین ترکیب برای شما چیه.
سلام قیمت اسیدهارا اعلام کنیدلطفا ۲۰لیتری را که مستقیم ازخودتان خریدکنیم تادست دلاران کوتاه بشه چون کشاورز هرچی درامد داره توسط واسته زیادضررمیکنه لااقل جبران بشه ازاینطرف براش سپاس
درود بر شما. چه اسیدی مد نظرتونه؟ هر نوع اسیدی که نیاز دارید تو سایت کشاورزباشی اسمش رو جست و جو کنید انواع مختلفش با قیمت و توضیحات براتون میاد که میتونید انتخاب کنید و همونجا ثبت سفارش بفرمایید.
سلام آیا اسید نیتریک و سیتریک ک نوشتین باهم یکی هستن؟؟
و اینکه بهترین زمان مصرفشون رو ننوشتین مثل بقیه .
ممنون میشم راهنمایی کنین
درود بر شما. خیر یکی نیست و اسید سیتریک توی صنایع غذایی بیشتر کاربرد داره تا کشاورزی. اسید نیتریک بیشتر در گلخانه مصرف میشه و عموما در طول دوره ی رشد رویشی گیاه مصرف میشه در خاک های قلیایی.
سلام گوگرد مایع اصلابدرد نمیخوره اصلا به تبلیغاتی که در مورد گوگرد ابی میدن توجه نکنید چون همش حرف الکیی دوسال زدم به باغم هردوسال باغو خراب کرد
سلام برا برنج کاری هم استفاده میشه
سلام وعرض ادب ببخشید واسه زمین دیم میشه استفاده کرد یه زمین داریم خیلی ضعیف شده نخود میکاریم کلا خشک میشه بنظرتون اسید میشه استفاده کرد
درود بر شما. بهتره یک کارشناس ببرید سر زمین تا عامل خشک شدن رو از نزدیک بررسی کنه. برای زمین دیم فقط اسید هیومیک رو میتونید مصرف کنید.
آیا برای یونجه هم خوبه یا خیر،؟
درود بر شما. بله برای همه کشت های خاکی قابل مصرف هست.
باسلام
آیا اسید خاصیت قارچ کشی خاک را دارد.
درود بر شما. خیر قارچکش نیستند.
سلام. ضمن تشکر فراوان از آموزش هاتون. برای مثلا یک استخر ۱۰هزار لیتری برای آبیاری درختان باغ چند لیتر از اسیدها بایستی استفاده شود
دوز مصرف هر کدوم چقدر هست ؟
با تشکر
درود بر شما توضیحی هم اگه در مورد گوگرد مایع می‌دادید عالیتر میشد
سپاس
سلام هیومیک اسید پودری رو میتونم با بذر گندم مخلوط کنم موقع کاشت
سلام بله به عنوان بذر مال خوب عمل میکنه.
سلام ممنون از زحمات شما ،اسید هیومیک ایرانیش خوبه یا خارجیش؟
درود بر شما خارجی مارک معتبر قطعا بهتره.
با سلام برای آبیاری زیر سطحی کم فشار آیا اسید سولفوریک ضرر ندارد
درود بر شما. اگر منبع کودتون بزرگه و با آب زیادی مخلوط میشه اسید،در حدی که پی اچ آب پایین تر از 5/5 نیاد مشکلی نیست.
اسید هیومیک خوبه..ولی اسید های دیگه میکرو ارگانیسم ها رو از بین میبره..برای تعدیل پی اچ خاک باید از کود های زیستی استفاده کرد و کنارش از مواد آلی استفاده کنیم
ممنون از اینکه تجربیاتتون رو با ما به اشتراک می گذارید.
اصلا اینطور نیست. اسید در حدی استفاده میشه ک پی اچ خاک ب حدود ۶ برسه و این پی اچ هیچ مشکلی برا میکروارگانیزمها ایجاد نمیکنه..بلکه برای میکروارگانیزمها خوب هم هست.
با سلام کاربرد پنج نوع اسید به شیوایی کامل توضیح دادین.کاش این آموزش کوتاه و مختصر قابل فهم برای کشاورزان و باغداران آموزش اجباری داده میشد.در پایان خستگی تلاشش را چندین برابر سر سفره اش احساس میکرد.
با تشکر فراهانی
درود بر شما و ممنون از لطف و همراهیتون.
باسلام وعرض ادب استفاده از اسید هیومیکها اول به آزمایش خاک نیازمندیم بدون آزمایش خاک به نتیجه ای نمی رسیم بنده برای زمین شالیکاری برنج درزمان انتقال نشا چند روز مانده به زمین توسط کارشناس مربوط خاک استفاده کردم وبسیار راضی بودم باتشکر