نقش کلسیم در گیاهان

مواد مغذی مورد نیاز گیاهان مواد مغذی اولیه شامل نیتروژن، فسفر و پتاس و زیر مغذی ها از قبیل کلسیم، آهن، روی، منگنز و گوگرد و سایر عنصرها مانند مولیبدن و نیکل و … می باشد. اگرچه که مواد مغذی اولیه برای اکثر گیاهان فاکتور مهمی است اما نقش کلسیم (Ca) بعنوان ریز مغذی برای بسیاری از گیاهان از جمله گوجه فرنگی حائز اهمیت است.

نقش کلسیم در گیاهان بعنوان یک عنصر ضروری برای گیاه از جهات مختلفی حائز اهمیت است. کلسیم  بین 2 تا 5 درصد وزن خشک برگ گیاه را تشکیل می دهد. کلسیم نه تنها در پایداری ساختمان دیواره گیاه نفش دارد بلکه با فعال کردن برخی از آنزیم ها  باعث فعالیت سلول ها و رشد گیاه می شود.

عملکرد کلسیم در گیاه:

حرکت کلسیم در درون گیاهان بسیار کند بوده و به دلیل محصور شدن آن در واکوئل ها حرکت آن در درون گیاه فقط از طریق آوندهای چوبی امکانپذیر می باشد. جذب کلسیم در تمام اندامهای گیاه به راحتی امکان پذیر نیست. کلسیم برای رسیدن به اندامها نیاز به رطوبت و تعرق دارد و در بعضی از قسمتها مانند میوه که تعرق کمتری دارد جذب کلسیم کمتر صورت می گیرد. تامین نیاز کلسیم گیاه در طول دوره ی رشدی باعث:

• استحکام دیواره سلولی، کاهش تولید هورمون اتیلن و در نتیجه باعث کیفیت، سفتی و تردی میوه می شود.
• کلسیم به عناصر یک ریز مغذی در فعال کردن سلولها و تقسیمات سلولی شرکت می کند.
• کلسیم باعث افزایش قدرت بافت های گیاه و مقاومت به آفات و بیماری ها، شکستگی و صدمات می شود.
• تامین نیاز کلسیم میوه باعث افزایش کیفیت و طول دوره انبارداری می شود.
• کلسیم با کمک به تنظیم روزنه ها سبب افزایش رشد گیاهان می شود.
• میزان کلسیم کافی مورد نیاز گیاه سبب افزایش مقاومت به تنش های محیطی از جمله گرما می شود.

علائم کمبود کلسیم در گوجه فرنگی

عوامل موثر بر دسترسی گیاهان به کلسیم:

• خاکهای اسیدی، شنی یا درشت اغلب کمبود کلسیم دارند. افزایش PH خاک می تواند جذب و دسترسی به کلسیم را بیشتر کند.
• میزان ظرفیت خاک برای افزایش دسترسی به کلسیم نقش مهمی دارد. خاک باید به اندازه ی کافی ظرفیت جذب و نگهداشتن کلسیم را داشته باشد.
• برخی عناصر با هم در رقابت هستند. حضور برخی عناصر مانند سدیم، پتاسیم و … و استفاده بیش از حد از آنها در خاک مانع از دسترسی و جذب کلسیم می شود.

در این ویدئو سعی شده نقش و عملکرد عنصر کلسیم در گیاه بررسی شود پس با دقت تماشا کنید.

نشانه های کمبود در گیاه:

• علائم کمبود در برگ:

کمبود کلسیم بیشتر در برگهای جوان دیده می شود. این علائم شامل پیچ خوردگی، لکه دار شدن، سوختگی نوک برگ و بدشکل و لوله شدن برگ می باشد. برگهای مسن تر هم به تدریج تغییر رنگ داده و سبز تیره می شود.

علائم کمبود در ساقه:

علائم کمبود کلسیم در ساقه گیاه به شکل نرم شدن و تغییر رنگ دیواره سلولی و ساقه ظاهر می شوند.

• علائم کمبود در میوه:

کمبود کلسیم در میوه به شکل گندیدگی و سوختگی گلگاه و قسمت انتهایی میوه، لکه های قهوه ای روی پوست، نرم شدن و مزه گرفتن بافت میوه و تغییر شکل و رنگ آن می شود. علائم کمبود کلسیم در سیب به شکل لکه قهوه ای روی پوست و نرمی وتلخ مزه شدن بافت میوه و در کلم و کاهو به صورت سوختگی لبه های برگ بروز می کند.

کمبود کمبود کلسیم در گوجه فرنگی:

گوجه فرنگی یکی از محصولاتی است که به شدت تحت تاثیر کمبود کلسیم قرار می گیرد و خسارت زیادی به آن وارد می شود. علائم کمبود کلسیم در گوجه فرنگی به صورت بدشکل شدن میوه، توقف رشد، ایجاد بافت مرده در برگ و گندیدگی گلگاه میوه بروز می کند. کمبود کلسیم در دوره توسعه و رشد میوه 1 تا 3 هفته بعد از تشکیل میوه شدیدتر می باشد. کاربرد کلسیم یک بار در هفته در این دوران موجب رشد بیشتر و افزایش سفتی و کیفیت میوه گوجه فرنگی می شود.

راهکارهای کاربردی تامین کلسیم گیاه:

• استفاده از ارقام مقاوم به تنش های محیطی می تواند در مقابل کمبود و تنش مقاومت خوبی نشان دهند.
• کنترل PH و آهک خاک در مراحل مختلف رشد گیاه کمک زیادی به دسترسی بیشتر کلسیم و جذب راحتتر آن می کند.
• عدم استفاده از کود نیتروژن در اوایل تشکیل میوه باعث می شود که رقابت بین عناصر رخ ندهد و کلسیم راحتتر در دسترس گیاه قرار گیرد.
• کاربرد کودهای کلسیم دار مانند کربنات کلسیم، سولفات کلسیم و … و کودهای مایع حاوی کلسیم مانند نیترات کلسیم مایع در مراحل رشد و گسترش محصول می تواند کمبود کلسیم را جبران و از خسارت جلوگیری کند.