اصلاح خاک

اصلاح خاک

اصلاح خاک یکی از مهم ترین و اساسی ترین اقدامات قبل از کاشت یک محصول می باشد. در ادامه با یک مثال اهمیت اصلاح بافت خاک را بیان می کنیم. فرض کنید شما قصد دارید یک زمین خالی خریداری کنید تا یک ساختمان تجاری و یا مسکونی در آن بسازید. ممکن است برای ساخت از بهترین مصالح ممکن استفاده کنید ولی اگر موقعیت مکانی زمینی که خریداری کرده اید خوب نباشد آن ساختمان ارزش زیادی پیدا نمی کند. بنابراین قبل از هر چیز مهم ترین نکته انتخاب مکانی است که قصد دارید در آنجا سرمایه گذاری کنید.

در کشاورزی اگر از بافت خاکی که در آن کشت انجام می دهید اطلاعی نداشته باشید ممکن است تمام هزینه هایی که صرف کاشت می کنید بیهوده باشد و هیچ وقت به نتیجه ی مورد نظرتان نرسید، چه این هزینه فقط شامل عملیات کاشت، آبیاری و نگهداری از گیاهان باشد و چه بخواهید از بهترین کودهای موجود در بازار استفاده کنید و چشم انتظار بمانید که هزینه ای که برای خرید این نهاده ها کرده اید در سال های آتی به جیب شما برگردد.

پس بیایید تصمیم بگیریم قبل از هر کار از بافت خاک آگاه شویم، بهترین سرمایه گذاری پایه ای و اولویت را روی بافت خاکمان بگذاریم و بعد از آن سراغ باقی مسائل برویم. من در طول بازدید هایی که از زمین های مختلف داشتم به وضوح این مسئله را با چشم های خودم دیده ام.

عملکرد کشاورزانی که قبل احداث باغ یکبار آزمایش داده اند، با کارشناس مشورت کرده اند و در پاییز و زمستان به اصلاح بافت خاکشان پرداخته و بعد عملیات کشت را آغاز کرده اند اصلا قابل مقایسه نبود با افرادی که پاییز و زمستان این کار را انجام نداده اند و هر چند در بهار و تابستان هم هزینه های زیادی کرده اند.

اصلاح بافت خاک:

منظور از بافت خاک، مواد تشکیل دهنده ی آن است و در واقع گویای درصد ذرات کوچک تر از 2 میلی متر است. یعنی خاکی که شما به آزمایشگاه تحویل می دهید بعد از اینکه الک شد و ذرات درشت آن جدا شد، نتیجه ی آزمایش به شما می گوید که نمونه ی شما دارای چند درصد شن، رس و سیلت می باشد، که با توجه به نوع محصولی که قصد دارید کشت کنید باید این درصدها توسط کارشناس مورد بررسی قرار گیرد.

ممکن است بافت خاک شما شنی باشد که در این صورت خاک رطوبت و مواد غذایی را نمی تواند به خوبی در خود نگه دارد و هر چه کوددهی انجام دهید مواد غذایی توسط آب آبیاری شسته شده و از دسترس گیاه خارج می شود. پس باید به فکر اصلاح بافت خاکتان باشید که یکی از بهترین راه های آن، فرآوری کردن کود گاوی و اضافه کردن آن به خاک می باشد.

حالا اگر قصد استفاده از کودهای ریز مغذی در چالکود زمستانه را دارید و یا می خواهید همراه آبیاری در بهار و تابستان کودهای دیگری مصرف کنید برای چند سال خیالتان راحت است که مقدار کمتری از کود مصرفی شسته شده و از دسترس ریشه خارج می شود. البته مقدار کود دامی، روش فرآوری کود دامی و روش مخلوط کردن آن بسیار مهم بوده که حتما باید در این مورد با کارشناس کشت خود مشورت کنید و یا هر سوالی دارید زیر همین متن در قسمت کامنت بپرسید.

فرآوری کود دامی

نقش ماده آلی در اصلاح بافت خاک:

ماده ی آلی به مجموع بقایای گیاهان، حیوانات و موجودات ریز درون خاک می گویند که تبدیل عناصر غذایی به فرم قابل جذب برای گیاهان وابستگی زیادی به مقدار همین مواد آلی در خاک دارد.

عدد ماده ی آلی در آزمایش خاک باید در حدود 2 درصد از کل بافت خاک شما باشد ولی معمولا در خاک های کشورمان این عدد حتی پایین تر از یک درصد می باشد. با اصلاح این عدد می توانیم تاثیر شگفتی در جذب بهتر آب و مواد غذایی برای ریشه ی گیاهمان داشته باشیم.

این مواد آلی در اثر تجزیه می توانند به هوموس تبدیل شوند که ماده ی بسیار ارزشمندی است. یکی از اهداف ما برای استفاده از کود اسید هیومیک همین اضافه کردن هوموس به خاک نیز می باشد. خاک های دارای هوموس بالا(مثل خاک های تیره رنگ جنگل های شمال ایران) حاصلخیزی بسیار بالایی دارند و این هوموس باعث می شود ذرات بزرگتر خاک با چیدمان بسیار مناسب در کنار یکدیگر قرار گیرند.

منظور از چیدمان مناسبی که توسط هوموس در خاک انجام می شود این است که نه آنقدر فاصله ی ذرات زیاد باشد که آب و مواد غذایی به سرعت در خاک شسته شود(مثل بافت خاک های شنی) و نه آنقدر ذرات به هم نزدیک باشند که ریشه نتواند به خوبی حرکت کند(مثل خاک های رسی). پس با اضافه کردن ماده ی آلی خاک که معمولا با افزودن کودهای دامی به خصوص کود گاو فرآوری شده مهیا می شود، چندین قدم در کشاورزی جلو می افتید.

1- اصلاح خاک سفت و سنگین رسی

ممکن است بافت خاک شما رسی و خیلی سنگین باشد که در این صورت با مشکلاتی مانند بیماری های قارچی، عدم رشد و توسعه ی مناسب ریشه، کمبود ماده ی آلی و … مواجه می شوید. برای اصلاح بافت خاک سفت با توجه به نظر کارشناس(باید شرایط مختلف زمین شما مورد بررسی قرار گیرد) می توانید از ماسه ای که شور نباشد و کود دامی فرآوری شده استفاده کنید.

2- اصلاح خاک شور

با پایین رفتن سطح آب های زیر زمینی و کم آبی هر ساله نسبت شوری آب و خاک های کشورمان رو به افزایش بوده و باید مصرف کود ضد شوری شوری را در برنامه داشته باشیم. در غیر این صورت با بالا رفتن شوری در خاک عملکرد محصولاتمان به طرز چشم گیری کاهش می یابد.

اصلاح خاک شور

3- EC خاک

معمولا افراد برداشت درستی از ای سی ندارند و با شنیدن این اسم ممکن است فقط شوری خاک به ذهنشان خطور کند. EC در واقع میزان هدایت الکتریکی آب یا خاک بوده که در واقع میزان ذرات باردار یا همان یون های باردار موجود در آن را نشان می دهد.

عاملی که معمولا سبب شوری و مسمومیت در گیاهان می شود یون سدیم است. EC  بالا ممکن است بیانگر بالا بودن مقدار سدیم، منیزیم، کلسیم یا پتاسیم باشد. یعنی ممکن است EC خاک ما بالا باشد ولی خاک شور نباشد و حتی مقدار مطلوبی از ریز مغذی های درون خاک، باعث بالا رفتن مقدار EC شده باشد.

البته با بالا رفتن EC باید مقدار ریز مغذی های مختلف بررسی شود. در صورتی که همه آنها به مقدار مجاز در خاک وجود داشته باشند مشکلی نیست ولی اگر یکی از این عناصر بیش از حد مجاز در خاک باشد حتما مشکلاتی را در کشت ما بوجود می آورد که حتما باید اصلاح شود.

برخی از گلخانه داران در مناطقی که آب های با EC بالا دارند با نصب آب شیرین کن مقدار EC را در آب و خاک پایین می آورند. ولی همزمان متوجه می شوند که مقدار منیزیم، پتاسیم و حتی کلسیم خاک پایین آمده که مجبور می شوند مقدار بیشتری از قبل از کودهای شیمیایی استفاده کنند.

4- پی اچ PH خاک

با توجه به اینکه اغلب خاک های کشورمان PH بالایی دارند(به جز مناطقی از شهرهای شمالی مثل استان گیلان). در PH های بالا خیلی از عناصر مثل آهن، منگنز، روی، مس، کلسیم و فسفر حتی در صورتی که در خاک وجود داشته باشند نمی توانند به خوبی جذب شوند باید برای متعادل کردن پی اچ خاک برنامه ریزی کنیم.

در خاک هایی که PH آنها اسیدی بوده و کمتر از 6/5 می باشد برای پایین آوردن آن می توان از آهک استفاده کرد که مقدار آن با توجه به بافت خاک توسط کارشناس مشخص می شود. اما در اکثر مناطق کشور که خاک های قلیایی دارند برای کاهش پی اچ خاک به صورت دوره ای می توانیم از انواع اسیدها مثل اسید سولفوریک، اسید فسفریک، گوگرد، اسید انفوریک و … استفاده کرد.

توجه داشته باشید همانطور که بیان شد به صورت دوره ای PH  باید کنترل شود و نمی توان انتظار داشت با یک بار اضافه کردن مواد مختلف برای همیشه PH خاک تنظیم شده باشد و هر ساله باید آزمایش خاک انجام شود تا پارامتر های مختلف بررسی شود.

آزمایش خاک و تفسیر آن:

تفسیر آزمایش خاک

با توجه به مطالب بالا حتما خودتان به اهمیت موضوع انجام آزمایش خاک پی برده اید که تا چه حد می تواند مشکلات کشت و کار شما را پیدا کند و به شما نشان دهد. البته همانقدر که انجام آنالیز خاک اهمیت دارد تفسیر آن با توجه به نوع کشت و کار و شرایط محیطی شما اهمیت دارد. حتما بعد از انجام آزمایش یک کارشناس متخصص و کاربلد برای کشت و کارتان انتخاب کنید که در طی فصول مختلف با در نظر گرفتن نتیجه ی آزمایش و تفسیر درست آن با توجه به شرایط کشت شما اقدامات لازم برای هر فصل را برای شما تجویز کند.

⇓با مطالعه این مطالب دانش کشاورزی خود را ارتقا دهید⇓

آزمایش خاک در کشاورزی 

کود دامی پوسیده

چالکود درختان

خاک شور و قلیایی