کرم خراط

کرم خراط با نام (Zeuzera pyrina) که به پروانه فری نیز مشهور است؛ از خانواده cossidae و بومی اروپا می باشد. از جمله آفات چوبخوار جدی و خطرناک که بیشتر روی درختان گردو، گلابی، زیتون، گیلاس، آلبالو، سیب، هلو، افرا، بیدمشک، بید، صنوبر، نارون و بلوط در ناحیه مدیترانه ای دیده می شود.

یک پروانه فری می تواند به طور کامل یک نهال جوان را از بین ببرد و درختانی که کمتر از 3 سال عمر دارند با هجوم کرم خراط به علت آسیبی که به تنه آنها وارد می شود؛ در اثر وزش باد به راحتی می شکنند. لارو این حشره در بافت چوبی شاخه‌ها و تنه دالان‌هایی ایجاد می‌کند که باعث ضعیف و در نهایت خشک شدن درختان می‌شود. بیشترین خسارت این آفات در باغات گردو دیده می‌شود.

 

معرفی آفت:

تخم این حشره به رنگ زرد مایل به قهوه ای تا صورتی روشن مشاهده شده است و تقریبا 1 میلی متر طول دارد. لاروها به طول 50 تا 60 میلی متر هستند و به رنگ زرد روشن همراه با چند خال سیاه رنگ کوچک در هر بند از بدنشان دیده می شوند. سر و ناحیه قفسه سینه نیز به رنگ سیاه براق است. پروانه فری سفید یا خاکستری است که شش نقطه سیاه و کبود دارد. ناحیه شکم این آفت کاملا کشیده است. بال ها کاملا سفید هستند و خال های آبی متالیک کوچکی روی آنها دیده می شود. بال گونه ماده حدود 50 تا 60 سانتی متر و بال گونه نر حدود 35 تا 40 سانتی متر طول دارد.

نحوه خسارت کرم خراط:

خسارت كرم خراط عموما متوجه قسمت های مختلف تاج درخت شامل سر شاخه ها، شاخه های اصلی و تنه آن می باشد. کرم خراط می تواند به درختان و بوته ها به خصوص درختان سیب و گردو خسارات جبران ناپذیری وارد کند. این آفت در درختان هلو، آناناس، آلبالو، گلابی، انار و سایر درختان در نواحی مختلف ایران و جهان مشاهده شده است. پروانه فری معمولا  نوک شاخه ها زندگی می کند. شاخه های آفت زده در اثر خم کردن می شکنند.

کرم های جوان تر از شاخه های باریک شروع به تغذیه از جوانه ها و چوب درخت کرده و کم کم با از بین رفتن شاخه های باریک به سمت شاخه های پهن تر پیش می روند. لارو کرم خراط چوبخوار است و به همین علت سوراخ هایی به اندازه یک گلوله را می توان روی شاخه ها تشخیص داد که معمولا کرم های نوزاد به مدت 6 تا 9 ماه در آن باقی می مانند.

زیر درختان آفت زده معمولا می توان کرم های نوزادی را که از سوراخ ها بیرون افتاده اند؛ مشاهده کرد. با رشد کرم خراط، سفید شدن برگ ها و خشک شدن جوانه ها نیز به تدریج قابل رویت می شود. شاخه های آفت زده به طور کامل از بین می روند و درختان جوان تر نیز خشک می شوند. این نوع آفت حتی به درختان 15 ساله نیز حمله کرده و آسیب شدیدی به تنه درخت، شاخه و برگ ها وارد می کند. از دیگر آسیب های مهم پروانه فری فراهم کردن محیط مناسبی روی تنه و شاخه درختان برای حمله و تخم ریزی سایر آفت ها از جمله پروانه زنبور نما است.

در این ویدئو سعی شده علائم خسارت توسط آفت کرم خراط و روش های کاربردی مبارزه با آن بیان شود پس با دقت مشاهده کنید:

روش های مبارزه با کرم خراط:

مبارزه زراعی:

• هرس:

هرس شاخه هایی که لاروهای جوان روی نوک آنها شروع به تغذیه کرده اند نیز از پیشروی آنها به سمت تنه درخت جلوگیری می کند. برای این منظور از یک وجب پایین تر از آخرین قسمتی که داخل شاخه پوک شده را هرس کنید و حتما همانجا بسوزانید و سوزاندن را به بعد موکول نکنید.

• آبیاری منظم:

تشنه نگه نداشتن درختان و مدیریت آبیاری با فواصل منظم با حفظ و تامین رطوبت، جذب بهتر مواد غذایی و جلوگیری از بروز تنش، از گسترش و شیوع آفت کرم خراط جلوگیری می کند.

• تغذیه کودی مناسب درختان:

توجه به نیاز غذایی درختان در طول فصل رشد و تامین عناصر غذایی برای جذب توسط گیاه امری ضروری می باشد. شما می توانید با استفاده از برنامه غذایی مناسب با نیاز درخت و ترکیباتی مانند ریز مغذی مولتی پرپلکس به همراه فسفیمکس مس باعث افزایش قدرت درخت و افزایش سیستم دفاعی آن برای مقابله با آفت شوید. این آفت در باغ هایی که تغذیه ی اوصولی و مناسبی دارند و شیره ی گیاهی با شدت بیشتری در حال جریان است نمی توانند زندگی کنندو به ناچار باغ را ترک می کنند.

•  استفاده از ارقام مقاوم:

کاشت ارقام مقاوم به آفت کرم ساقه خوار در مواردی باعث کاهش حساسیت به این آفت و کنترل و پیشگیری از ابتلا به بیماری شده است.

• کاشت گیاهان تله:

کاشت گیاهان جذاب و مورد پسند حشره برای مقابله با آفت مناسب است. کاشت گیاهان دارای گل های سفید مانند هویج برای آفت کرم ساقه خوار جذاب بوده و باعث می شود که حشره به سمت آن جذب شود و از آن تغذیه کند.

مبارزه بیولوژیکی با کرم خراط:

•  زنبور پارازیتوئید:

این زنبورها بعنوان پارازیت، آفت پروانه فری را شناسایی کرده و در فعالیت آن اختلال ایجاد می کنند و باعث جلوگیری از گسترش آفت می شود.

• سن شکارگر:

كرم خراط نيز در طول دوره زندگی خود مورد حمله دشمنان طبيعی مختلفی قرار می گيرد. تخم های آفت توسط مورچه ها و لاروها توسط  سن های شکارگر مورد تغذیه قرار گرفته و نابود می شوند.

مبارزه فیزیکی:

• استفاده از میله مفتولی:

آفت کرم ساقه خوار درون دالان هایی که ایجاد کرده در شاخه های درخت مخفی می شود. میله مفتولی را می توان داخل این دالان ها و سوراخ های ایجاد شده توسط آفت فرو کرد و آفت را بیرون کشید و از بین برد.

• استفاده از پنبه حاوی دی کلروبنزن:

با قراردادن پنبه آغشته به ماده دی کلرو بنزن در ورودی سوراخ ها و بستن راه ورودی هوا، کمبود هوا و بوی منتشر شده باعث خفگی آفت درون دالان ها می شود.

• اسنفاده از خمیر آنتی تارلو(زئوزران):

این خمیر برای دفع انواع آفات چوب خوار درخت از جمله کرم ساقه خوار کاربرد دارد. برای استفاده از این خمیر ابتدا باید نازل همراه خمیر را به نوک تیوپ خمیر وصل کنید. سپس نوک نازل را در داخل حفره ایجاد شده توسط آفت فرو کرده و با چرخاندن کلید انتهای تیوپ خمیر را به داخل سوراخ ریخته و آن را پر کنید. با این کار راه ورودی هوا را بسته و خمیر در مجاورت با هوا خشک شده و گاز سمی تولید می کند که باعث خفگی و مرگ آفت می شود. در روش دیگر می  توانید داخل هر دالان یک قرص فستوکسین قرار داده و دهانه ی آن را با خمیر با خمیر زئوزران مسدود کنید.

• استفاده از تله نوری:

در گذشته برای کنترل کرم خراط از تله های نور استفاده می کردند اما اکنون قرار دادن تله های اختلال در جفت گیری برای گونه نر که در بهار روی درختان گذاشته می شود؛ به عنوان سیستم هشدار به کار می رود.

• استفاده از تله فرمونی:

اخیرا استفاده از تله های فرمون متداول شده که می تواند آفت را روی درختان میوه کنترل کند. در فصل جفت گیری تقریبا اوایل اردیبهشت ماه می‌توان با استفاده از تله‎ های فرمونی تعداد 15 عدد در هر هکتار اقدام به شکار حشره کرد. 70 درصد این تله‌های فرمونی در ارتفاع پایین و 30 درصد در ارتفاع 1.5 متری پایین تر از تاج درختان نصب می شود. این روش در باغات حداقل 4 هکتاری و در مدت سه سال نتیجه می‌دهد.

 

• استفاده از فرمون جنسی:

استفاده از فرمون جنسی به صورت مستقیم برای کنترل آفات در بعضی موارد توصیه شده است. استفاده از فرمون جنسی با اختلال در جفت گیری و جذب کردن آفت باعث از بین رفتن آنها می شود. کاربرد این روش در مناطق ايزوله از نظر ميزبانان آلوده كه فاصله نسبتا زياد به طور مثال 500 متر يا بيشتر با ديگر قطعات داشته باشند و يا موانع طبيعی مرتفع مانند تپه، آن را از بقيه مناطق آلوده جدا كند امكان پذير است. در صورت عدم رعايت اين نكته مهم، به دليل جلب حشرات نر قطعات مجاور، نسبت جنسی طبيعی به هم خورده و احتمال برخورد حشرات نر و ماده در مناطقی که فرمون استفاده شده افزايش می يابد.

مبارزه شیمیایی با کرم خراط

به دلیل اینکه دوره تخم گذاری و خروج تخم از لاروها طولانی است سمپاشی خیلی موثر نیست ولی 10 روز بعد از پیک پرواز آفت در منطقه می‌توان با استفاده از سم دورسبان سمپاشی شود.

زمان سمپاشی کرم خراط

بهترین زمان استفاده در مناطق مختلف متفاوت می باشد ولی با استفاده از تله های فرمونی می توان زمانی که بیشترین جمعیت حشره ی شاخه خوار تبدیل به پروانه شده را تشخیص داد(منطقه ی خراسان تقریبا مصادف با نیمه ی خرداد) و نسبت به سم پاشی اقدام نمود.

روش ساده و قطعی مبارزه با کرم خراط

اگر تعداد درختان کمی دارید استفاده از خمیر زئوزران میتواند در کنترل تعدادی درخت به شما کمک کند. فراموش نکنید هر نوع کنترل باید در کنار تغذیه ی اصولی باشد. در صورتی که درخت با هر نوع مبارزه ی شیمیایی و غیر شیمیایی بهبود یابد ولی تغذیه اصولی نباشد آن درخت دوباره در معرض آلوده شدن قرار دارد.

اگر تعداد درختان زیاد است باید تغذیه اصولی، بهداشت باغ،و تله گذاری و مجموع کارهای گفته شده را رعایت کنید. این آفت نشانه ی ضعیف شدن سیستم ایمنی گیاه است و با مسکن درمان نمیشود. باید از پایه و در بلند مدت سیستم ایمنی گیاه قوی شود.