آفات و بیماری های خیار + روش های تضمینی درمان آفات خیار

امروزه به دلیل افزایش روزافزون قیمت نهاده ها و هزینه های کارگری، عدم مدیریت صحیح و غیراصولی آفات و بیماری ها می تواند خسارت های سنگینی را به تولید کننده تحمیل کند. در این مقاله سعی شده است ضمن معرفی مهمترین آفات و بیماری های خیار، در مورد روش های کنترل آنها نیز به طور اجمالی توضیح داده شود.

مهمترین آفات خیار

1- شته خیار

شته ها حشراتی کوچک به رنگ سبز، زرد یا مشکی می باشند که به طیف وسیعی از گیاهان حمله می کنند. این حشرات ابتدا در زیر برگ ها مستقر شده سپس در تمام گیاه پخش می شوند.  شته ها با مکیدن شیره گیاهی جلوی رشد و نمو گیاه را گرفته و باعث ایجاد حالت تشنگی و کمبود مواد غذایی خواهند شد. شته با دفع عسک بر روی گیاه فتوسنتز را مختل می کند؛ همچنین می تواند باعث انتقال بیماری های ویروسی و برخی از بیماری های قارچی شود.

روش های پیشگیری و درمان شته خیار

کنترل مرتب علف های هرز، خودداری از مصرف بیش از حد و غیر اصولی کودهای ازته، نصب رول یا کارت زرد چسبنده، استفاده از حشرات مفیدی مانند کفشدوزک 7 نقطه ای، بالتوری و…

بهترین سم برای شته خیار

برای کنترل شیمیایی شته می توان از ترکیباتی مانند کنفیدور، پریمور، افوریا و چس استفاده کرد. توجه به دوره کارنس هر کدام از این سموم قبل از مصرف بسیار حائز اهمیت است.

سم کنفیدور برای خیار

سم کنفیدور یا ایمیداکلوپراید حشره کشی سیستمیک است که با نحوه اثر تماسی و گوارشی طیف وسیعی از آفات مکنده مثل شته خیار را کنترل می کند. این سم برای زنبورها خطرناک است و در زمان فعالیت زنبورها نباید بکار رود. دوره کارنس کنفیدور 14 روز است یعنی از زمان آخرین سمپاشی تا برداشت محصول 14 روز باید بگذرد. سمومی مانند افوریا، چس و پریمور دوره کارنس بسیار کوتاهی برای خیار دارند. در صورتی که بوته ها وارد دوره باردهی شده و میوه ها باید زودتر جمع شوند لازم است حتما از سمومی با کارنس کوتاه استفاده کرد.

2- تریپس خیار

تریپس ها آفاتی مکنده هستند که از شیره گیاه تغذیه می کنند. محل تغذیه تریپس به صورت نقاط سفید-نقره ای روی برگ دیده می شوند. پیچیدگی برگ، پژمردگی، ضعف، تغییر رنگ برگ و ایجاد لکه های سفید-نقره ای روی آن از علائم خسارت تریپس می باشند. انتقال بیماری های ویروسی یکی دیگر از خسارات غیرمستقیم آفت تریپس است. در آب و هوای گرم و خشک فعالیت این حشره بیشتر می شود.

روش های پیشگیری و کنترل تریپس خیار

با توجه به اینکه تریپس در خاک زمستان گذرانی می کند، انجام شخم عمیق در کاهش جمعیت آفت بسیار موثر است. کنترل علف های هرز، استفاده از رول ها و کارت های چسبنده، استفاده از دشمنان طبیعی تریپس مثل سنک، بالتوری سبز و کفشدوزک و…از راهکارهای پیشگیری و کنترل تریپس خیار می باشند. جهت کنترل شیمیایی تریپس خیار می توان از سمومی مانند دی کلروس، دورسبان، پروتئوس و… تحت نظر کارشناس خبره استفاده کرد.

3- مگس مینوز خیار (کرم خیار)

مگس مینوز یکی از آفاتی است که خسارت زیادی به خیار وارد می کند. در اثر تغذیه لاروهای این آفت از درون برگ، فتوسنتز برگ به شدت کاهش یافته و برگ ها می ریزند. لاروهای مگس مینوز از بافت بین دو سطح فوقانی و تحتانی برگ تغذیه کرده و دالان های مارپیچی ایجاد می نمایند. این لاروها می توانند به میوه نیز حمله کنند.

روش های پیشگیری و کنترل مگس مینوز یا کرم خیار

از روش های کنترل مگس مینوز می توان به کنترل علف های هرز، نصب رول و کارت زرد، استفاده از زنبورهای پارازیتوئید جهت کنترل بیولوژیک مینوز و… اشاره کرد. جهت کنترل شیمیایی مینوز می توان از سمومی مانند تریگارد، آبامکتین و… استفاده کرد اما باید توجه داشت که در کنترل شیمیایی مگس مینوز باید از مصرف مداوم یک سم اجتناب کرد زیرا که این حشره قابلیت زیادی در بروز مقاومت نسبت به سموم دارد.

4- سفید بالک خیار

سفید بالک ها از آفاتی هستند که سالانه خسارت زیادی به محصولات مختلف وارد می کنند. این آفت با مکیدن شیره گیاهی باعث ضعیف شدن و مرگ گیاه می شود. سفید بالک همچنین با دفع ترشحات چسبناک روی برگ های گیاه، شرایط را برای گسترش یکسری از بیماری های قارچی فراهم می کند. در اثر تغذیه سفید بالک ها، لکه های زرد رنگی روی برگ ها ایجاد شده که به تدریج بزرگ و باعث خشکی بوته و در نهایت کاهش شدید محصول خواهند شد.

روش های پیشگیری و کنترل سفید بالک خیار

کاشت ارقام مقاوم، حذف علف های هرز، نصب رول و کارت زرد چسبنده، جمع آوری سریع بقایای گیاهی پس از اتمام دوره رشد، کنترل بیولوژیک آفت با استفاده از کفشدوزک، بالتوری سبز، زنبورهای پارازیتوئید و… از جمله راهکارهای کنترل سفید بالک می باشند.

جهت کنترل شیمیایی سفید بالک می توان از سمومی مانند افوریا، استینگر و… استفاده کرد. توجه داشته باشید که سفید بالک می تواند خیلی سریع نسبت به سم مقاومت پیدا کند بنابراین در مدیریت کنترل این آفت علاوه بر نوع سموم، تناوب و چگونگی مصرف آنها نیز بسیار اهمیت دارد.

5- کنه خیار

کنه های تارتن یکی از شایع ترین آفاتی هستند که با گرم شدن هوا به بسیار از گیاهان از جمله خیار خسارت وارد می کنند. کنه ها معمولا در سطح زیرین برگ ها مستقر شده و از برگ تغذیه می کنند. این حشره همچنین با تنیدن تار بر روی برگ، باعث اختلال در فتوسنتز می شود. برگ های آسیب دیده دارای لکه های نقره ای مایل به زرد هستند. در صورت پیشرفت و گسترش آلودگی، برگها زرد و خشک شده و در نهایت خزان می کنند.

روش های پیشگیری و کنترل کنه تارتن خیار

از بین بردن کامل بقایای گیاهی قبل از کاشت، خودداری از مصرف غیراصولی کودهای ازته، داشتن برنامه کودی مناسب، شستشوی گیاهان با صابون محلول پاشی و… از راهکارهای کنترل کنه ها محسوب می شوند.

جهت مبارزه شیمیایی با کنه سمومی مانند آبامکتین، فن پروکسی میت، اسپیدور و… توصیه می شوند.

مهمترین بیماری های خیار

1- پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه خیار

قارچ پیتیوم به عنوان مهمترین عامل پوسیدگی ریشه و مرگ گیاهچه در اغلب نقاط کشور معرفی شده است. این بیماری قارچی باعث می شود که بذر در خاک دچار پوسیدگی شده و از بین برود. گیاهچه های سبز شده نیز ممکن است مورد حمله این بیماری قرار بگیرند. قارچ عامل بیماری ابتدا به اندام های زیرزمینی یعنی ریشه ها حمله کرده و تا طوقه را می تواند آلوده کند. گیاهچه های بیمار بر اثر پوسیدن ریشه و طوقه، زرد و ضعیف شده و از بین می روند. در اثر این بیماری آوندهای چوبی کاملا تخریب می شوند. این بیماری در خاک های سنگین و فشرده و همچنین مزارعی که در آنها تناوب زراعی رعایت نمی شود، بیشتر دیده می شود.

روش های پیشگیری و کنترل پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه خیار

حذف کامل بقایای گیاهی و علف های هرز، عدم کاشت خیار در خاک های سنگین و فشرده، اجتناب از مصرف کود دامی فراوری نشده، شخم عمیق خاک قبل از کشت برای بهبود تهویه، ضدعفونی بذر قبل از کاشت، اجتناب از کاشت مستقیم بذر در زمین اصلی خصوصا در ماه های سرد سال، ضدعفونی سینی نشاء قبل از کاشت، اجتناب از کاشت عمیق بذر، رعایت فاصله کاشت مناسب، اجتناب از آبیاری بیش از حد، حذف سریع گیاهچه های آلوده

جهت کنترل شیمیایی این بیماری می توان از سم پریویکور انرژی همراه با آب آبیاری بلافاصله بعد از کاشت استفاده کرد.

2- پوسیدگی فوزاریومی ریشه خیار

پس از بلوغ بوته های خیار تا زمان برداشت، گونه های مختلف قارچ فوزاریوم می توانند به بوته ها حمله کرده و باعث پوسیدگی ریشه و پژمردگی بوته شوند. در صورتی که بوته ها مورد حمله این قارچ قرار بگیرند، گیاه بطور ناگهانی پژمرده می شود؛ به عبارت دیگر بوته در حالیکه کاملا سبز و شاداب است به طور ناگهانی خشک می شود که اصطلاحا به این حالت سبز خشک می گویند. رطوبت بالا شرایط را برای گسترش این بیماری مساعد می کند.

روش های پیشگیری و کنترل پوسیدگی فوزاریومی خیار

حذف سریع بقایای گیاهی، کاشت ارقام مقاوم، ضدعفونی بذور قبل از کاشت، شخم عمیق خاک برای افزایش تهویه، پرهیز از آبیاری بیش از حد، اجتناب از مصرف کود دامی فراوری نشده، حذف سریع بوته های آلوده

3- سفیدک پودری خیار

این بیماری قارچی بیشتر در مناطق گرم، خشک و کم باران شیوع دارد. سفیدک پودری باعث کاهش باردهی، کاهش سایز میوه و کوتاه شدن دوره برداشت می شود. علامت مشخص این بیماری ایجاد لکه های سفید روی برگ و ساقه هاست. شروع آلودگی از پشت برگ های پایینی به صورت لکه های کوچک، گرد و سفید است که سریع گسترش پیدا می کند. برگ های آلوده کم کم خشک و شکننده شده و می ریزند. این بیماری در بهار و پاییز که اختلاف دمای شب و روز زیاد است بیشتر شیوع پیدا می کند.

روش های پیشگیری و کنترل سفیدک پودری خیار

حذف علف های هرز، هرس اصولی بوته ها جهت افزایش تهویه و نوردهی، اجتناب از مصرف بیش از حد کودهای ازته، آبیاری درست و به موقع، کاشت ارقام مقاوم

سمومی مانند استروبی، دومارک و فلینت جهت کنترل شیمیایی سفیدک پودری استفاده می شوند.

4- سفیدک داخلی خیار

سفیدک داخلی خیار یکی از بیماری های مهمی است که با بالا رفتن رطوبت و خنک شدن هوا شیوع پیدا می کند. این بیماری باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول و کاهش عمر مفید بوته ها می شود. علائم بیماری ابتدا بر روی برگ های بالغ و مسن به شکل لکه های موزائیکی و رنگ پریده دیده می شود. این لکه ها کم کم بزرگ شده و به رنگ زرد و قهوه ای درمی آیند. پشت برگ ها نیز کرک هایی ارغوانی تیره تا خاکستری روشن ایجاد می شود. با پیشرفت بیماری ضمن گسترش لکه ها، کل برگ خشک شده و می ریزد. دمای 15 تا 22 درجه سانتی گراد و رطوبت بالا برای گسترش سفیدک داخلی بسیار مناسب است. توجه داشته باشید که کمبود مواد غذایی نیز می تواند گیاه را در برابر این بیماری بسیار حساس کند.

روش های پیشگیری و کنترل سفیدک داخلی خیار

کنترل علف های هرز، رعایت تناوب زراعی، بهبود زهکشی خاک، کاشت ارقام مقاوم، اجتناب از کاشت متراکم برای بالا بردن تهویه، رعایت دور و میزان آبیاری و خودداری از آبیاری شبانه، هرس برگ های آلوده، تغذیه اصولی بوته ها، اجتناب از مصرف غیراصولی کودهای ازت بالا

جهت کنترل شیمیایی سفیدک داخلی از سمومی مانند اکویشن پرو، اکسی کلرور مس، رورال تی اس، الیت و اینفینیتو استفاده می کنند.

5- ویروس موزائیک خیار

علائم این بیماری به صورت لکه های سبز تیره و روشن موزائیکی شکل، کلروز عمومی، کوتولگی و خشک شدن برگ ها می باشد. علائم ویروس ابتدا روی برگ های جوان دیده می شود. این بیماری فاصله میانگره ها را کوتاه می کند و بوته دچار کوتولگی خواهد شد. تلخی و بدشکل شدن میوه از دیگر خسارات ویروس موزائیک خیار است. ایجاد لکه های تاول مانند روی میوه خیار بازارپسندی آن را شدیدا کاهش می دهد. انتقال این ویروس از طریق بذر آلوده، حشراتی مانند شته و سفید بالک، استفاده از ابزار و ادوات آلوده و… انجام می شود.

روش های پیشگیری و کنترل ویروس موزائیک خیار

هیچ سمی برای کنترل این بیماری وجود ندارد. کنترل این بیماری تنها از طریق پیشگیری امکان پذیر است. تناوب زراعی، کاشت ارقام مقاوم، استفاده از بذر اصلاح شده و عاری از ویروس، ضدعفونی ابزار و ادوات مورد استفاده، حذف علف های هرز، کنترل حشرات ناقل ویروس مانند شته ها، نابودی بوته های آلوده، تقویت بوته با داشتن برنامه کودی اصولی و… از جمله راه های پیشگیری از بیماری ویروس موزائیک خیار می باشند.

6- نماتد مولد گره ریشه خیار

نماتدها با نفوذ به داخل ریشه و با ترشحات آنزیمی مخصوص باعث تکثیر غیرعادی و بزرگ شدن سلول های ریشه می شوند. این عمل موجب اختلالات ساختمانی، فیزیولوژیکی و شیمیایی در گیاه شده و کاهش شدید رشد و عملکرد گیاه را به دنبال دارد. علائم بیماری بر روی بخش هوایی گیاه ابتدا به صورت ضعف عمومی، زردی و پژمردگی بوده و در نهایت منجر به کاهش محصول و زوال تدریجی بوته می شود. بر روی ریشه نیز برجستگی هایی غده مانند ایجاد شده و ریشه رشد نخواهد کرد. بوته های آلوده به نماتد نسبت به سایر بیماری های خاکزاد نیز حساستر می شود. انتقال نماتد از طریق خاک، آب، نشاء آلوده و رعایت نکردن نکات بهداشتی اتفاق می افتد.

روش های پیشگیری و کنترل نماتد خیار

آزمایش خاک قبل از کاشت و اطلاع از آلودگی به نماتد و جمعیت آن، خودداری از ورود نشاء آلوده، رعایت بهداشت از طریق ضدعفونی ابزار و ادوات، رعایت تناوب کشت، حذف علف های هرز، اصلاح بافت و افزایش ماده آلی خاک به کمک انواع کود آلی، کاشت ارقام مقاوم، کاشت گیاهان تله