گندم با نام Triticum گیاهی از خانواده Poaceae می باشد. این محصول استراتژیک بوده و به عنوان مهم ترین غله در جهان برای تامین غذا انسان ها کشت می شود. گندم ریشه های سطحی دارد و به همین منظور برای آماده سازی زمین قبل از کاشت باید از شخم سطحی استفاده کرد. این گیاه را به روش های مختلفی مانند نواری، خطی، کرتی و کشت بر روی پشته بلند می کارند. گندم دارای 5 مرحله اصلی رشد مانند جوانه زدن، پنجه دهی، ساقه دهی، خوشه دهی و دانه بستن می باشد. در هر کدام از این مراحل رطوبت، کود گندم و برنامه غذایی آن باید اصولی باشد تا گیاه مراحل رشدی خود را به طور کامل طی کند و به دنبال آنها افزایش عملکرد نیز داشته باشد.
ضرورت انجام آزمایش خاک قبل از کاشت و کوددهی گندم
قبل از کاشت هر محصولی و سرمایه گذاری برای کاشت آن، کشاورزان باید با عناصر غذایی مورد نیاز محصول مورد نظر خود آشنایی داشته باشند و از نیازهای آن در مراحل مختلف رشد مطلع باشند. پس از شناخت نیازهای محصول باید اطلاعاتی در مورد بافت خاک، عناصر غذایی موجود در آن، میزان مواد آلی، میزان PH و EC خاک داشت تا با خیال راحت نسبت به کشت محصول اقدام کرد. برای این منظور نیاز به انجام آزمایش خاک می باشد.
با نمونه برداری از قسمت های مختلف زمین و ارسال آن به آزمایشگاه جهت آزمایش، می توان از کمبودها و مشکلات خاک مطلع شد و قبل از کاشت برای اصلاح آنها اقدام کرد. تفسیر نتیجه آزمایش خاک نیز یکی از مهم ترین مراحلی است که باید توسط متخصصین و مشاورین گیاهپزشک با تجربه انجام شود. بعد از تفسیر آزمایش متخصصین با اطلاع از مشکلات و کمبودها می توانند توصیه های کودی مناسب زمین شما را ارائه دهند.
کوددهی گندم قبل از کاشت
قبل از کاشت گندم مصرف یکسری از کودها و اضافه کردن آنها با توجه به آزمایش خاک و نظر کارشناس باعث افزایش تولید و عملکرد محصول گندم می شود. کود گندم در این مرحله یعنی قبل از کاشت بذر در زمین با توجه به آزمایش خاک می تواند کود دامی، سوپر فسفات و کودهای گوگرد دار همراه آب آبیاری باشد.
قبل از کاشت می توان به وسیله مصرف کود دامی(که نوع آن مرغی، گوسفندی یا گاوی با توجه به آزمایش خاک تعیین می شود) باعث افزایش رشد محصول در مراحل مختلف شد. هرچه بافت خاک دارای زهکشی مناسب تری باشد عناصر غذایی بیشتر در دسترس ریشه قرار گرفته و باعث افزایش عملکرد گندم می شوند. مصرف کودهای گوگردی باعث کاهش و تنظیم PH خاک شده و میکروارگانیسم های مفید موجود در خاک را فعال می کنند و باعث افزایش حاصلخیزی و اصلاح بافت خاک می شوند.
کوددهی گندم قبل از کاشت
نقش ازت در برنامه کودی گندم
نیتروژن یکی از عناصر اصلی و مورد نیاز گندم می باشد. گندم در طول مراحل رشدی خود به میزان زیادی نیتروژن قابل جذب نیاز دارد. ازت باعث رشد سریع گندم، افزایش تعداد پنجه، افزایش تعداد برگ، افزایش وزن دانه، افزایش میزان خوشه های پر شده و افزایش مقدار پروتئین دانه می شود. کمبود ازت در گندم باعث رنگ پریدگی و زردی برگ ها، مخصوصا برگ های پیرتر می شود. با توجه به اهمیت این عنصر برای گندم اگر مصرف آن در زمان مناسب باشد، باعث افزایش تولید دانه و پروتئین می شود.
نقش فسفر در کوددهی گندم
فسفر دومین عنصر مورد نیاز و حیاتی برای گندم می باشد. فسفر باعث تحریک ريشه، افزایش سرعت رشد و نمو گندم، تولید پنجه های بیشتر، افزایش تولید خوشه و دانه بندی صحیح گندم می شود. یکی از علائم بارز کمبود فسفر، کاهش توان گندم برای رشد و نمو می باشد. همچنین کمبود فسفر در گندم باعث می شود که رنگ برگ ها سبز تیره شده و لکه های تیره و روشن در برگ های مسن ظاهر شود.
بذرمال کردن بذور گندم
هنگام کاشت بذر در زمین، ممکن است بذر دچار محدودیت هایی شود که باعث کاهش درصد جوانه زنی آن شود. با کاهش اکسیژن و تهویه مورد نیاز، قدرت جوانه زنی بذور کاهش می یابد. همچنین اگر رطوبت مورد نیاز بذر در دسترس نباشد نمی تواند به خوبی رشد و نمو کند. از طرفی شوری خاک نیز می تواند مانع از جذب آب توسط بذر شده و باعث کاهش جوانه زنی آن شود.
با بذرمال کردن بذور گندم و مخلوط کردن بذر با مواد و ترکیباتی که به بذر توان و قدرت برای جوانه زنی و رشد بیشتر، افزایش رشد ریشه و بهتر مستقر شدن گیاهچه در خاک را بدهد، می توان باعث افزایش سرعت جوانه زنی و عملکرد گندم شد. اسید هیومیک، اسید آمینه، جلبک دریایی و بذرمال روی از ترکیباتی هستند که برای بذرمال کردن بذور گندم قبل از کاشت توصیه شده اند زیرا باعث افزایش جوانه زنی بذور و افزایش سرعت رشد آنها می شوند.
کود گندم در زمان شروع جوانه زنی
اولین مرحله حساس در برنامه غذایی گندم، جوانه زنی آن می باشد. مصرف اسید هیومیک و سولفات روی همراه آب آبیاری در این مرحله موجب افزایش رشد ریشه ها، افزایش سرعت جوانه زنی، زود رسیدن محصول، افزایش پنجه زنی گندم ها، افزایش تعداد ریشه ها، افزایش تعداد خوشه ها، رشد خوب دانه ها و افزایش پروتئین موجود در آنها می شود. میزان آبیاری نیز در این مرحله باید به اندازه کافی باشد که گیاه دچار تنش نشود.
مرحله جوانه زنی گندم
برنامه غذایی گندم در زمان پنجه زنی
دومین مرحله حساس در برنامه غذایی گندم پنجه زنی و تشکیل پنجه ها در این گیاه می باشد. بعد از جوانه زنی و رشد، هر دانه گندم 2 تا 5 ساقه تشکیل می دهد. یکی از ساقه های تولیدی، ساقه اصلی بوده و بقیه آنها را پنجه می گویند. داشتن برنامه غذایی اصولی در مرحله پنجه زنی در گندم از اهمیت زیادی برخوردار است. این مرحله تاثیر زیادی در افزایش عملکرد این محصول دارد.
مصرف کودهای ماکرو در این مرحله باعث افزایش پنجه زنی، افزایش تعداد پنجه های بارده و در نتیجه افزایش عملکرد می شود. استفاده از کود هایی مانند سه بیست و (باکتری Em) همراه آب آبیاری و اسید آمینه و جلبک دریایی، سیلیسیم، ریزمغذی و اسید هیومیک به صورت محلول پاشی با توجه به نظر کارشناس گیاهپزشک توصیه می شود. آبیاری و میزان رطوبت در دسترس گیاه در مرحله پنجه زنی باید به اندازه کافی باشد تا گیاه بدون کمبود رطوبت به رشد خود ادامه دهد.
مرحله پنجه دهی گندم
کود گندم در زمان به ساقه رفتن
سومین مرحله حساس در کوددهی گندم و تغذیه آن، مرحله ساقه دهی می باشد. گندم در مرحله به ساقه رفتن و بعد از آن به مقدار قابل توجهی پتاسیم قابل جذب نیاز دارد. مصرف یکسری کودها با توجه به نظر کارشناس گیاهپزشک مانند کود های پتاس بالا مانند کی بامبر، کود سیلیسیم و جلبک دریایی به صورت محلول پاشی و باکتری Em همراه آب آبیاری در مرحله ساقه دهی این محصول توصیه شده است. آبیاری در این مرحله یکی از حساس ترین ها می باشد و میزان رطوبت در دسترس گیاه باید به مقداری کافی باشد.
مرحله ساقه دهی در گندم
نقش پتاسیم در برنامه غذایی گندم
پتاسیم سومین عنصر مورد نیاز برای گندم بوده و تاثیر زیادی در افزایش عملکرد و کیفیت این محصول دارد. پتاسیم باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر برخی از بیماری ها، افزایش استحکام ساقه، افزایش پرشدن دانه، افزایش تعداد خوشه، افزایش اندازه و وزن دانه می شود. کمبود پتاسیم در گندم به صورت ظاهر شدن لکه هایی شبیه خال در برگ های پیر می باشد.
کوددهی گندم در تشکیل خوشه و دانه بندی
چهارمین مرحله حساس در کود گندم مرحله تشکیل خوشه و دانه بندی می باشد. در این مرحله عناصر ماکرو و عناصر ریز مغذی مانند آهن، روی، منگنز، بر، مس و مولیبدن برای دانه بندی صحیح گندم مورد نیاز است. در زمان تشکیل خوشه و دانه بندی گندم اگر آبیاری به درستی صورت نگیرد و میزان رطوبت کم یا زیاد باشد، دانه های تشکیل شده ضعیف و بی کیفیت می باشند.
مرحله خوشه دهی گندم
نقش عناصر ریزمغذی در برنامه کودی گندم
مصرف کود آهن باعث افزایش فتوسنتز در گندم شده و به دنبال افزایش فتوسنتز، سرسبزی و سبز ماندن گیاه اتفاق می افتد. مصرف عناصر روی، منگنز و بر در برنامه غذایی گندم باعث افزایش تقسیم سلولی، افزایش رشد و تشکیل خوشه های بیشتر می شوند.
برنامه غذایی گندم هنگام پر شدن و خمیری شدن دانه
آخرین مرحله حساس در کوددهی گندم مرحله پرشدن و خمیری شدن دانه می باشد. با توجه به نظر کارشناس مصرف کود های پتاس بالا مانند سولفات پتاسیم همراه آب آبیاری در این مرحله باعث پرشدن بیشتر دانه ها و افزایش سایز و کیفیت آنها می شود.
مرحله پرشدن خوشه و خمیری شدن دانه
جدول کود دهی گندم به همراه برنامه غذایی گندم در مراحل مختلف رشد
| مراحل رشد | برنامه کودی | روش مصرف |
|---|---|---|
| قبل کاشت | کود دامی- سوپر فسفات گرانول - گوگرد پودری | پاشیدن سوپر فسفات و گوگرد در سطح مزرعه و دیسک کردن- مخلوط کردن گوگرد همراه کود دامی |
| بذرمال | اسید آمینه PN-14 - جلبک دریایی آسکوپاد- روی - اسید هیومیک پلنتس چویس | مخلوط کردن با بذر قبل از کاشت اسید آمینه ا کیلوگرم، جلبک دریایی به میزان 1 لیتر، روی 2 کیلوگرم و اسید هیومیک 1 تا 2 کیلوگرم به ازای هر تن بذر |
| جوانه زنی | اسید هیومیک پلنتس چویس- سولفات روی | 2 کیلوگرم اسید هیومیک و 25 کیلوگرم سولفات روی در هکتار همراه آب آبیاری |
| پنجه زنی | سه بیست- باکتری EM- اسید آمینه PN-14- ریزمغذی مولتی پرپلکس یا کاره کمبی- سیلیسیم | سه بیست ده کیلوگرم و باکتری 40 لیتر در هکتار همراه آبیاری- اسید آمینه 1 کیلوگرم، ریزمغذی مولتی پرپلکس به میزان 2 لیتر یا کاره کمبی به میزان یک کیلوگرم و سیلیسیم 2 کیلوگرم در هکتار به صورت محلول پاشی |
| ساقه دهی | پتاس بالا کی-بامبر- جلبک دریایی آسکوپاد- سیلیسیم- باکتری EM | کی بامبر 2 تا 3 کیلوگرم، جلبک آسکوپاد 3 لیتر و سیلیسیم 2 کیلوگرم به صورت محلول پاشی و باکتری EM به میزان 40 لیتر در هکتار همراه آبیاری |
| خوشه دهی و پر شدن دانه | پتاس بالا سولفات پتاسیم | 25 کیلوگرم در هکتار همراه آب آبیاری |
کود آلی برای گندم
متاسفانه اکثر خاک های کشور ایران از نظر وجود مواد آلی فقیر بوده و درصد کربن آلی در آنها زیر 1 درصد می باشد. یکی از راه های موثر جهت افزایش تولید گندم در واحد سطح استفاده از کودهای آلی جهت بالا بردن میزان ماده آلی خاک است. کودهای آلی باعث کاهش مصرف کودهای شیمیایی شده و برای انسان و محیط زیست ضرری ندارند. ترکیبات آلی خواص فیزیکی، شیمیایی، باروری و حاصلخیزی خاک را بالا می برند. کودهای حیوانی، گیاهی و انواع کمپوست ها جزو کودهای آلی محسوب می شوند. کودهای آلی با اصلاح خاک جذب مواد غذایی و کارایی سایر کودها را بهبود می بخشند. مصرف توام ترکیبات آلی و کودهای شیمیایی تحت نظر متخصص مربوطه، عملکرد را بطور چشمگیری بالا خواهند برد.
کود آلی مخصوص گندم و جو؛ کود ماراتون گندم 5 لیتری
⇓با مطالعه این مطالب دانش کشاورزی خود را ارتقا دهید⇓
آیا این درسته در زمان خوشه دهی نباید آب داد تا خوشه پر شود بهد سولفات پتاس بدیم با آبیاری
درود بر شما. به تاخیر انداختن ابیاری در ابتدای مرحله خوشه باعث میشه زودتر گیاه وارد فاز زایشی و همان خوشه دهی بشه. اما برای پر کردن خوشه گیاه نیاز به اب و مواد غذایی داره که دقیقا همین کود سولفات پتاسیم نقش مهمی رو در این موضوع ایفا میکنه.
ممنون بابت مشاورتون مهندس
خواهش میکنم. مرسی از همراهی شما دوست عزیز.
باسلام وتشکر اززحمات وتوجه دقیق شما به کاشت گندم وجدول بندی بابت زمان مصرف کودها
درود بر شما، ممنون از لطف و توجهتون💚