آفات و بیماری های انگور

انگور (vitis vinifera) جزء محصولات باغی پرطرفدار در ایران می باشد. این محصول نیز مانند سایر محصولات در طول مراحل رشدی خود درگیر آفات و بیماری های زیادی شده که داشتن اطلاعات در مورد آنها و شناسایی آنها قبل از ایجاد خسارت بسیار حائز اهمیت می باشد. با شناخت آفات و بیماری های انگور و کنترل آنها می توان از کاهش عملکرد و کیفیت محصولات جلوگیری کرد. در این مطلب سعی شده آفات و بیماری های مهم انگور، علائم ایجاد خسارت توسط آنها و همچنین راه های کاربردی جهت مبارزه با آنها به منظور آگاهی بیشتر باغداران و جلوگیری از خسارت های ایجاد شده بیان شود.

لیست آفات و بیماری های انگور:

در لیست زیر آفات و بیماری های مهم انگور معرفی و روش مبارزه با آنها درج شده

1- کرم خوشه خوار از آفات انگور

کرم خوشه خوار انگور یا شب پره انگور با نام علمی Lobesia botrana از آفات مهم در باغ های انگور می باشد. این آفت در طول سال 3 تا 4 نسل تولید کرده و باعث ایجاد خسارت به محصول می شود. زمستان گذرانی خوشه خوار به فرم لارو در لای برگ ها و بقایای گیاهی می باشد. خسارت اصلی کرم خوشه خوار انگور از طریق تغذیه لاروهای این حشره از غنچه های گل، خوشه ها و حبه های نارس و رسیده انگور می باشد. گاهی لارو این آفت برای اینکه از داخل میوه خارج شود در روی حبه های انگور سوراخ هایی ایجاد می کند و باعث فساد میوه می شود.

روش مبارزه با کرم خوشه خوار آفات و بیماریهای انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم
•  کاشت ارقامی از انگور که دارای خوشه های متراکم نیستند.
• در صورت امکان احداث باغ انگور به صورت ردیفی و روی داربست
• هرس اصولی و درست درخت انگور برای جلوگیری از زیاد شدن شاخه های اضافی
• رعایت بهداشت باغ، سوزاندن علف های هرز و برگ های خشک باغ
• شخم عمیق و به هم زدن خاک برای از بین بردن فرم زمستان گذران این آفت
• استفاده از یخ آب زمستانه برای از بین بردن شفیره های زمستان گذران
•  استفاده از تله فرمونی و جاذب حشره در زمان پروانه شدن لاروها
• مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم دیازینون، لاروین، فوزالن، اتیون و … با مشورت با کارشناس گیاهپزشک

2- زنجره از آفات انگور

زنجره مو با نام علمی Kol alhageus Psalmocharias یکی دیگر از آفات و بیماریهای انگور بوده که اغلب در مناطق معتدل تا گرمسیری فعالیت دارد. خسارت اصلی این آفت در مرحله پورگی آن است که حدود 4 سال طول می کشد و در این مرحله پوره ها از ریشه درخت تغذیه می کنند. همچنین خسارت حشرات بالغ نیز از طریق تخم ریزی روی شاخه ها و قطع آوندها می باشد.

مبارزه با زنجره مو (سیر سیرک) :

• استفاده از ارقام مقاوم
• اصلاح بافت خاک
• تا حد ممکن احداث باغ انگور در خاک هایی با بافت سبک
• یخ آب زمستانه با هدف خفگی و کاهش پوره ها در زمستان
• بیل زدن پای درختان در زمستان به منظور از بین بردن دالان های آفت و آسیب زدن به پوره ها
• قطع شاخه های آلوده به تخم در زمان تخم ریزی آفت
• از بین بردن علف های هرز در باغ
• تقویت درختان به وسیله کودهای مورد نیاز و داشتن برنامه غذایی اصولی
• زمان مبارزه شیمیایی در ماه های مرداد و شهریور که فعالیت پوره ها در قشر سطحی خاک می باشد با سموم مالاتیون، دیازینون، دورسبان، کنفیدور با مشورت با کارشناس گیاهپزشک امکان پذیر می باشد.

3- شته از آفات و بیماریهای انگور

یکی از آفات انگور ظاهری شبیه شته دارد به همین دلیل شته اختصاصی انگور Phylloxera نامیده می شود. این آفت از قسمت های پایین برگ تاک های جوان شروع به زدن خسارت کرده و اگر کنترل نشود کل تاکستان را درگیر می کند. شته با تغذیه از قسمت های مختلف برگ موادی را به داخل آن تزریق کرده و باعث ایجاد تاول یا گال بر روی قسمت های رو و زیر شاخه ها و برگ های آلوده می شود. با ادامه روند خسارت برگ ها ریخته و رشد ساقه کاهش می یابد و در نهایت گیاه از بین می رود.

مبارزه با شته درخت انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم
• پیوند درختان انگور با درختانی دارای ریشه های مقاوم
• برنامه غذایی اصولی و افزایش مقاومت درختان نسبت به آفات
• کنترل علف های هرز
• رعایت بهداشت باغ و جمع آوری بقایای گیاهی به منظور کنترل فرم زمستان گذران آفت
• به دلیل اینکه این آفت توانایی زندگی در قسمت های پایین تر از سطح خاک و خارج از دسترس را نیز دارد مبارزه با آن سخت می باشد.
• برای مبارزه شیمیایی با این آفت و استفاده از سم شته درخت انگور حتما با کارشناس مشورت کنید تا مبارزه شیمیایی علیه این آفت موثر واقع شود.

4- ساقه خوار از آفات و بیماریهای انگور

آفات ساقه خوار Borer Insects یکی دیگر از عوامل تهدید کننده برای انگور می باشند. حشره بالغ این آفت بر روی درخت انگور تخم گذاری کرده و لاروها پس از خروج از تخم به سمت ریشه و ساقه رفته و با تغذیه از آنها باعث از بین رفتن بافت های آوندی گیاه می شود. با ادامه روند خسارت گیاه دچار ضعف و بیحالی شده و در نهایت خشک می شود.

مبارزه با ساقه خوار ها از آفات و بیماریهای انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم
• رعایت بهداشت باغ و جمع آوری بقایای گیاهی
• داشتن برنامه غذایی اصولی
• استفاده از پاتوژن ها و عوامل کنترل کننده بیولوژیک آفت مانند Steinernema carpocapsae
• استفاده از سموم شیمیایی کنفیدور، مالاتیون و … در بهار قبل از تخم گذاری حشره بالغ. در این مورد حتما با کارشناس کشت خود مشورت کنید.

5- شپشک آرد آلود از آفات و بیماری های انگور

این آفت انگور با نام Pseudococcus maritimus از دیگر آفات بسیار خسارت زا در این محصول می باشد و تاثیر زیادی بر کیفیت و بازارپسندی محصول می گذارد. شپشک آرد آلود با تغذیه از مواد غذایی گیاه، باعث توقف رشد، زرد شدن شاخه و برگ و بدشکلی گیاه می شود. این آفت یکسری ترشحات چسبنده از خود بر روی میوه ها باقی می گذارد که گاهی موجب پوسیدگی میوه و کاهش بازارپسندی آن می شود.

مبارزه با شپشک آرد آلود از آفات انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم
• ضدعفونی کردن قلمه ها قبل از کاشت با توجه به نظر کارشناس
• بکارگیری دشمنان طبیعی آفت مانند بال توری، کفشدوزک، زنبورهای پارازیتوئید به منظور کنترل بیولوژیک آفت
• جمع آوری بقایای گیاهی، علف های هرز و رعایت بهداشت باغ
• هرس و حذف شاخه های آلوده به آفت
• رعایت برنامه غذایی اصولی و استفاده از کودهای مناسب با توجه به نظر کارشناس گیاهپزشک
• سمپاشی زمستانه و استفاده از روغن ولک به منظور نابودی فرم زمستان گذران آفت

6- بید انگور اروپایی

بید انگور European grapevine moth علاوه بر درخت انگور میزبانان دیگری مانند بادام و رزماری نیز دارد. این آفت در پوست تنه درخت یا داخل خاک و بقایای گیاهی زمستان گذرانی می کند. خسارت اصلی بید انگور مربوط به مرحله لاروی می باشد. لاروهای نسل اول پس از خروج از تخم به سمت برگ ها و خوشه های گل رفته و با تغذیه از آنها باعث خسارت می شوند. لاروهای نسل بعد خسارت خود را به میوه بیشتر زده و باعث کاهش عملکرد و بازارپسندی محصول می شود.

مبارزه با بید اروپایی از آفات و بیماریهای انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم
• بکارگیری تله فرمونی به منظور جلب حشرات نر و دور نگه داشتن آنها از حشرات ماده
• رعایت بهداشت باغ و جمع آوری علف های هرز و بقایای گیاهی
• در صورت شدت خسارت و نیاز به استفاده از سموم شیمیایی حتما با کارشناس مشورت کنید.

7- کرم سفید ریشه از آفات و بیماری های انگور

کرم سفید ریشه Polyphylla olivieri در اکثر مناطق گسترش دارد و علاوه بر انگور میزبانان دیگری مانند گیلاس، گلابی، سیب، به، هلو، گوجه، آلو، زردآلو و … دارد. این آفت در طول روز فعالیتی ندارد و در شاخ و برگ گیاهان و علف های هرز زندگی می کند و در شب جفت گیری کرده و لاروها پس از خروج از تخم، از بقایای گیاهی و علف های هرز تغذیه می کنند. کرم سفید ریشه با تغذیه از ریشه انگور باعث خسارت به گیاه، توقف رشد و ضعف و بیحالی آن شده و در نهایت درخت خشک می شود.

مبارزه با کرم سفید ریشه از آفات انگور:

• استفاده از تله نوری جاذب حشره
• جمع آوری حشرات کامل و جلوگیری از تخم ریزی آنها
• یخ آب زمستانه
• داشتن برنامه غذایی اصولی
• شخم عمیق و جمع آوری لاورهای آفت
• از بین بردن علف های هرز باغ
• رعایت بهداشت باغ و جمع آوری بقایای گیاهی
• کرم سفید ریشه چون در اعماق خاک است مبارزه با آن مشکل می باشد بنابراین برای مبارزه شیمیایی با کرم سفید ریشه حتما با کارشناس مشورت کنید.

8- شاپرک قهوه ای سیب از آفات و بیماریهای انگور

شاپرک قهوه ای Epiphyas postvittana علاوه بر سیب بر روی انگور نیز باعث ایجاد خسارت می شود. خسارت این آفت مربوط به لاروها می باشد. حشره کامل روی برگ یا میوه درخت انگور تخم گذاری کرده و لاروها به محض خروج از تخم شروع به تغذیه از بافت های انگور کرده و به آن خسارت می زنند. لاروها از طریق تارهایی که ایجاد می کنند از یک برگ به برگ دیگر می روند. این آفت میوه های درخت را نیز مورد حمله قرار می دهد و باعث کاهش کیفیت و بازارپسندی آنها می شود.

روش مبارزه با شاپرک قهوه ای از آفات انگور:

• استفاده از دشمنان طبیعی آفت مانند زنبورهای پارازیت به منظور کنترل بیولوژیکی
• چون لاروهای آفت از طريق گياهچه های رويشی گياه ميزبان،برگ و يـا از طريق بعضی ميوه های ميزبان جابجا می شوند، بنابراین باید قرنطينه ای مناسـب جهـت جلـوگيری از ورود و استقرار آفت در باغ انجام داد.
• جمع آوری بقایای گیاهی و بهداشت باغ
• استفاده از تله های نوری و فرمونی جاذب حشره

9- تریپس از آفات و بیماریهای انگور

حشره تریپس Thysanopter میزبانان متعددی دارد که یکی از آنها انگور می باشد. زمستان گذرانی این آفت به فرم حشره کامل در شاخه ها و پوست های درخت می باشد. با شروع فصل این آفت شروع به تغذیه از بافت های گیاهی می کند. با ادامه روند خسارت رشد متوقف می شود، برگ ها زرد و بدشکل شده و گل ها می ریزند. علائم خسارت تریپس بر روی میوه به شکل ایجاد لکه های قهوه ای رنگ بوده که باعث ترک خردگی حبه های انگور و ریزش آنها می شود.

روش مبارزه با تریپس در انگور:

• داشتن برنامه غذایی اصولی
• استفاده از دشمنان طبیعی مانند آفت بالتوری، سن شکارگر در کنترل بیولوژیک
• به منظور کنترل شیمیایی آفت در صورت خسارت شدید حتما با کارشناس مشورت کنید.

10- کنه  از آفات و بیماریهای انگور

کنه انگور با نام Colomerus vitis که به کنه نمدی معروف است باعث آسیب به این گیاه می شود. زمستان گذرانی این آفت به فرم حشر بالغ در زیر جوانه ها، شاخ و برگ ها و بقایای گیاهی می باشد. علائم خسارت کنه نمدی به صورت تاول روی برگ، ایجاد لایه ای سفید رنگ رو و زیر برگ به مرور تغییر رنگ داده، ریزش برگ، ضعف و نابودی گیاه ممی باشد.

روش مبارزه با کنه نمدی از آفات انگور:

• استفاده از دشمنان طبیعی  شکارگرهای این آفت
• داشتن برنامه غذایی اصولی و مناسب در طول فصل رشد به منظور افزایش مقاومت گیاه
• مبارزه شیمیایی با کنه با استفاده از سموم کنه کش مانند موونتو و اسپیدور قبل از باز شدن گل ها با توجه به نظر کارشناس در کنترل آفت موثر می باشد.

11- نماتد

نماتدها Nematodes در خاک با تغذیه از ریشه توسط قطعات دهان خود باعث ایجاد گال روی ریشه شده و گال ها جذب آب و مواد غذایی را مختل می کنند. درختان انگور درگیر با نماتد مستعد ابتلا به آفات و بیماری های مختلف می شوند. علائم خسارت نماتد در اندام های هوایی به صورت زردی و بیحالی برگ ها و کاهش رشد می باشد.

روش درمان نماتد انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم به نماتد ریشه
• نمونه برداری از خاک و انجام آزمایش خاک جهت تشخیص نماتد و میزان آن در خاک قبل از کاشت
• رعایت برنامه غذایی اصولی درختان در طول فصل
• برقرای آیش در زمین
• آفتاب دهی خاک
• استفاده از دشمنان طبیعی مانند برخی باکتری ها و قارچ ها به منظور کنترل بیولوژیکی آفت

12- سفیدک داخلی از آفات و بیماری های انگور

به بیماری سفیدک داخلی، سفیدک کرکی و یا سفیدک دروغی نیز گفته می شود. قارچ عامل این بیماری Plasmopara viticola بوده که باعث ایجاد خسارت در انگور می شود. علائم خسارت این بیماری در روی برگ به شکل ایجاد لکه های زرد، بدون حاشیه می باشد که با افزایش آنها برگ نکروزه شده و خشک می شود. در زیر برگ پوشش کرکی شکل گرفته و در صورت آلودگی شاخه ها، آنها به حالت عصایی در می آیند.

میوه ها در اثر خسارت این قارچ چروکیده و قهوه ای رنگ می باشند. این بیماری باعث پیری زود هنگام در برگ های جوان درخت می شود که این علامت مهم ترین خسارت آن می باشد. با پیری برگ ها گیاه توان غذاسازی ندارد و از ذخایر خود مصرف می کند در این صورت با کاهش یا اتمام مواد غذایی ذخیره شده، گیاه آسیب می بیند و حتی ممکن است بمیرد.

درمان بیماری سفیدک داخلی انگور:

• هرس شاخه های آلوده
• تنظیم و هدایت درختان بر روی داربست به منظور افزایش تهویه
• رعایت بهداشت باغ و جمع آوری بقایای گیاهی و سوزاندن یا انهدام آنها
• رعایت فاصله مناسب درختان به منظور برقراری تهویه و گردش هوا بین درختان
• داشتن برنامه غذایی اصولی و مناسب در طول فصل رشد
• استفاده از سموم قارچ کش بردوفیکس یا اکسی کلرور مس در زمان مناسب با مشورت با کارشناس گیاهپزشک

13- سفیدک پودری از آفات و بیماریهای انگور

بیماری سفیدک پودری سفیدک سطحی و یا سفیدک حقیقی نیز نامیده می شود. عامل بیماری قارچ Uncinulanecator بوده که در اکثر مناطق انگورکاری وجود دارد. علائم خسارت این بیماری ابتدا به شکل لکه های سفيد در روی برگ و سپس تشکیل لایه ای پودری روی آن می باشد. در ادامه خسارت توسط این قارچ، در سرشاخه های جوان نيز لکه های سفيدی به وجود می آيد که در پاييز به رنگ قهوه ای مايل به سياه تبديل می شوند.

خسارت این قارچ روی میوه به صورت تشکیل لایه پودری سفید می باشد و میوه های درگیر این بیماری نارس مانده و دچار ترک می شوند. اگر شدت آلودگی انگور به بیماری سفیدک پودری زیاد باشد و جوانه و گل های این درخت درگیر بیماری شوند، در این صورت میزان تولید محصول می تواند به صفر برسد.

درمان بیماری سفیدک پودری انگور:

• انتخاب نهال های سالم و گواهی شده
• در صورت امکان احداث درختان در مناطقی که تهویه به خوبی صورت بگیرد.
• هرس شاخه های آلوده و سوزاندن یا انهدام آنها
• اجتناب از مصرف بیش از حد کودهای ازته در طول فصل
• استفاده از سموم قارچکش طبق نظر کارشناس و مراحل متورم شدن جوانه ها، ریزش گل و تشکیل غوره و شیرین شدن میوه ها

نحوه پاشیدن گوگرد روی درخت انگور

گوگرد یکی از ارزان ترین و در دسترس ترین قارچ کش ها برای کنترل این بیماری می باشد. معمولا در باغ های انگور از گوگرد به صورت پودر به منظور پیشگیری و یا درمان این بیماری استفاده می کنند. گوگرد پاشی در انگور در سه مرحله جوانه زنی، تشکیل غوره و شیرین شدن غوره در تاکستان صورت می گیرد.

14- گال طوقه از آفات و بیماریهای انگور

بیماری گال طوقه با نام های سرطان ریشه یا سرطان ساقه مو نیز شناخته می شوند. عامل این بیماری Agrobacterium vitis می باشد که باعث خسارت به درختان انگور می شود. در اثر ابتلای درختان به بیماری گال طوقه، غده های گرد و ریز روی ریشه، ساقه، برگ و دمبرگ تشکیل شده که معمولا سطح داخلی آنها سفید رنگ و نرم و سطح خارجی آنها قهوه ای رنگ می باشد.

روش درمان بیماری گال طوقه انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم
• خودداری از کاشت درختان در باغ هایی با سابقه آلودگی
• تنظیم برنامه آبیاری درختان انگور
• رعایت برنامه غذایی اصولی در طول فصل رشد به منظور تقویت ریشه و افزایش مقاومت آن نسبت به بیماری ها
• هرس شاخه های آلوده و خارج کردن آنها از باغ
• کاشت چند سال پشت سرهم غلاتی مانند ذرت در باغات آلوده
• کنترل و جلوگیری از آسیب حشرات ریشه خوار مانند زنجرک به ریشه

15- پوسیدگی های پس از برداشت میوه انگور

پوسیدگی در میوه پس از برداشت آن توسط چندین قارچ مختلف صورت می گیرد و علائم و نشانه های مختلفی روی محصول دارد. قارچ های عامل پوسیدگی میوه یا همان پوسیدگی خاکستری انگور Alternaria spp ،Botrytis cinerea، Penicillium spp Cladosporium spp و … می باشند. علائم این بیماری معمولا به شکل تغییر رنگ میوه به رنگ های خاکستری، قهوه ای یا سیاه، نرم و له شدن میوه و چروکیدگی میوه ظاهر می شود.

روش درمان پوسیدگی میوه انگور:

• گاهی عوامل پوسیدگی میوه در باغ وجود داشته و پس از برداشت در انبار شیوع پیدا می کند. بنابراین به منظور خسارت در انبار می توان از ارقام مقاوم در باغ استفاده کرد.
• از مصرف بیش از اندازه کودهای ازت بالا خودداری کنید.
• هرس و نابودی شاخه های آلوده
• عدم آبیاری درختان در زمان رسیدن میوه
• تا حد امکان برداشت محصول در روزهای خشک صورت گیرد.
• در صورت بارش باران در زمان برداشت محصول و خیس شدن آنها، قبل از انبارداری می بایست آنها در مکانی قرار داد تا حبه ها خشک شوند.
• برداشت با دقت صورت گیرد به طوری که کمترین آسیب به خوشه ها برسد.
• تهویه در انبار باید به خوبی صورت گیرد.
• هنگام چیدن جعبه های انگور باید دقت شود تا هوا بین جعبه ها ردو بدل شود.

16- ویروس برگ بادبزنی از آفات و بیماری های انگور

عامل این بیماری ویروسی به نام Grapevine fanleaf virus می باشد. بیماری برگ بادبزنی مو در اغلب باغ های انگور وجود دارد و باعث ایجاد خسارت می شود. علائم بیماری برگ بادبزنی انگور معمولا به صورت زردی قسمت های متخلف گیاه، تغییر شکل برگ ها و شاخه ها، بادبزنی شدن برگ ها، تشکیل خطوط نواری در اطراف رگبرگ ها و کاهش رشد محصول می باشد.

درمان بیماری برگ بادبزنی مو:

• استفاده از نهال های سالم و گواهی شده
• ضدعفونی خاک قبل از کاشت
• ضدعفونی ابزار و سایل مصرفی هنگام هرس
• رعایت بهداشت باغ. جمع آوری بقایای گیاهی و اندام های آلوده به ویروس و منهدم کردن یا سوزاندن آنها

17- پیچیدگی برگ مو از آفات و بیماری های انگور

عامل این بیماری ویروس های مختلفی از جنس Closterovirus می باشد. ارقام انگور عسکری، اوزوم، کشمشی دانه سفید و کشمشی دانه قرمز حساسیت بیشتری به این بیماری دارند. علائم این بیماری معمولا به صورت تغییر رنگ برگ ها، کاهش رشد و پیچیدگی برگ ها به سمت پایین ظاهر می شود.

درمان پیچیدگی برگ از بیماری های انگور:

• استفاده از نهال های سالم و گواهی شده
• رعایت بهداشت باغ و جمع آوری تاک ها و بقایای گیاهی آلوده و خارج کردن آنها

 18- لکه سیاه برگ از بیماری های انگور

قارچ عامل بیماری لکه سیاه برگ انگور Asperisporium vitiphyllum می باشد. علائم بیماری لکه سیاه در مو به صورت ایجاد لکه های قرمز رنگ در روی برگ یا رگبرگ ها می باشد که با گذشت زمان این لکه ها تغییر رنگ داده و قهوه ای یا سیاه رنگ می شوند. با پیشرفت بیماری و ادامه خسارت روی حبه های انگور نیز لکه های سیاه یا قهوه ای ایجاد شده که باعث پوسیدگی یا چروکیدگی آنها می شود.

روش درمان لکه سیاه برگ از آفات و بیماریهای انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم
• در صورت استفاده از سموم شمیایی به منظور درمان این بیماری حتما با کارشناس مشاور مشورت کنید. استفاده از سموم بنومیل و کاپتان قبل از شکوفه دهی، بعد از شکوفه دهی و دو هفته بعد از مرحله دوم می تواند تا حدودی به کنترل این بیماری کمک کند.

19- آنتراکنوز از آفات و بیماری های انگور

بیماری آنتراکنوز در انگور یکی از بیماری های خسارت زا در این محصول می باشد. عامل این بیماری قارچ Elsinoe ampelina است. علائم بیماری آنتراکنوز بیشتر در قسمت های هوایی درختان جوان دیده می شود. این علائم معمولا به شکل لکه های قهوه ای روی برگ، لکه های قرمز رنگ روی ساقه که به مرور باعث ایجاد زخم شده و لکه های سفید با حاشیه سیاه روی میوه ظاهر می شوند.

درمان آنتراکنوز از بیماری های انگور:

• استفاده از ارقام مقاوم
• ضدعفونی ابزار و وسایل مورد استفاده
•  هرس شاخه های آلوده به بیماری و انهدام آنها
• رعایت بهداشت باغ
• در صورت استفاده از سموم به منظور درمان شیمیایی بیماری آنتراکنوز حتما با مشاور گیاهپزشک مشورت کنید. سمپاشی های دوره ای بردوفیکس تا حدودی توانسته به کنترل بیماری کند و خسارت ایجاد شده توسط این بیماری را کاهش دهد.